ARCHEION

ORGANIZACJA I ZAKRES DZIAŁANIA ARCHIWÓW W AUSTRII…
105
decyduje o archiwalnym uznaniu tego materiału. Przejmowane od urzędów
federalnych materiały archiwalne są dostępne po upływie prawnego
okresu ochronnego 30 lub — wg § 8 (2) federalnej ustawy archiwalnej —
50 lat.
Na mocy postanowień ustawy o ochronie zabytków na Austriackie Archiwum
Państwowe została przeniesiona ochrona archiwaliów i udzielanie zezwoleń na
ich wywóz 30 . Austriackie Archiwum Państwowe funkcjonuje w tym zakresie
jako urząd ochrony zabytków.
Na mocy ustawy archiwalnej z 1999 r. (§ 4, 1) archiwum to jest zobowiązane
do prowadzenia rejestru archiwalnego w celu usprawnienia dostępu do archiwaliów,
także za pośrednictwem Internetu. Rejestr archiwalny umożliwia przegląd
austriackich archiwów federalnych, krajowych, komunalnych i prywatnych, ich
zespołów i zasad korzystania.
Zbudowanie centralnego budynku dla wszystkich oddziałów centralnego archiwum
rozważano już w latach 20. Pod koniec lat 30. powstały nawet plany
rozbudowania Haus-, Hof- und Staatsarchiv lub zbudowania nowego archiwum
centralnego. Szczególne zasługi dla upowszechnienia idei centralnego archiwum
austriackiego pod koniec drugiej wojny światowej położyli Leo Santifaller
i Norberet Bischof. Obaj byli przekonani o potrzebie powołania instytucji, która
mogłaby gromadzić cały materiał aktowy wytworzony przez instytucje państwowe,
opracowywać go i przechowywać 31 .
Nieustanny dopływ archiwaliów po drugiej wojnie światowej ponownie
postawił sprawę konieczności budowy nowoczesnego centralnego archiwum.
Pomimo rozpoczętych w 1955 r. studiów i przygotowania projektów budowy,
a nawet uzyskania w 1957 r. zgody kanclerza Juliusza Raaba, plany te nie zostały
zrealizowane 32 .
Do końca lat 80. XX w. zasób archiwalny przechowywano w różnych miejscach
Wiednia:
− Wiedeń I, Minoritenplatz 1 (Dyrekcja Generalna i Archiwum Domu-,
Dworu i Państwa),
− Wiedeń I, Johannesgasse 6 (Archiwum Kamery Dworskiej),
− Wiedeń I, Wallnerstraße 6 (Ogólne Archiwum Administracji),
− Wiedeń I, Himmelpfortgasse 6 (Archiwum Finansów),
− Wiedeń VII, Stiftgasse 2–2a (Archiwum Wojny),
− Wiedeń III, Aspangstraße 33 (Archiwum Komunikacji),
− Wiedeń VII, Andreasgasse 7 (Archiwum Republiki).
Motywy, które skłaniały do wzniesienia budynku archiwum centralnego, były
następujące: uchronienie archiwaliów przechowywanych w archiwach częścio-
30
BGBl., Nr. 170/1999, § 24–25a.
31
L. Mikoletzky, Das Österreichische Staatsarchiv, s. 417–419.
32
G. Rath, 20. Jahre, s. 563–564; W. Goldinger, 30. Jahre, s. 9–11; K. Peball, Der Neubau des
Österreichischen Staatsarchivs, „Scrinium” 1986, z. 34, s. 135–137.