ARCHEION

444 AGNIESZKA BARTOSZEWICZ, HENRYK BARTOSZEWICZ
(193 x 121 cm). Na mapie umieszczono rejestr pomiarowy dóbr 61 . Jan Jurkowski
w 1806 r. wykreślił kolejną mapę dóbr Głębokie, która zachowała się w drugiej
kopii autorstwa Józefa Paszkiewicza z 1830 r. o wymiarach 184 x 122 cm, w skali
ok. 1:19 000 62 . Mapę hrabstwa Borysów wykonali w 1820 r. geometrzy Bartłomiej
Sadłucki i Franciszk Czerkas wielobarwną techniką rękopiśmienną na
arkuszu papieru o wymiarach 104 x 57 cm, w skali ok. 1:11 000. Została ona
zaopatrzona w rejestr pomiarowy i rozbudowaną legendę 63 .
Do grupy kartografików większych obszarów prywatnych dóbr ziemskich
należy także mapa majątków Dominika Radziwiłła w powiecie wiłkomierskim,
sporządzona w 1802 r. przez uprzywilejowanego i przysięgłego geometrę koronnego
i litewskiego Hilarego Babickiego, działającego w ostatniej ćwierci
XVIII i na początku XIX w. Jest to wielobarwny rękopis o znacznych rozmiarach
(121 x 191 cm), w skali ok. 1:50 000, z elementami ikonograficznymi. Przepięknymi
ilustracjami akwarelowymi (ludzi, motywów roślinnych, przyrządów
geometrycznych i kartograficznych) zostały ozdobione: tytuł mapy umieszczony
w dolnym prawym rogu arkusza, podziałka liniowa w dolnym lewym rogu, rejestr
pomiarowy i legenda (zawierająca objaśnienia znaków, którymi na mapie
oznaczono miasta, miasteczka, folwarki, wsie, młyny i karczmy) usytuowane
w lewej części arkusza (ryc. 5 — fragment mapy) 64 .
Zachowała się także bardzo interesująca, o bogatej treści i dużym stopniu
szczegółowości, mapa hrabstwa mirskiego, którą ze względu na skalę (1:18 500)
należy sytuować na granicy między kartografikami średnioskalowymi a wielkoskalowymi.
To wielobarwne, rękopiśmienne dzieło kartograficzne o wymiarach
173 x 122 cm zostało sporządzone przez komornika powiatu nowogródzkiego
Piotra Tomaszewskiego dla Leona Wittgensteina 65 . Dobra mirskie po śmierci
Dominika Radziwiłła w 1813 r. zostały oddzielone od ordynacji nieświeskiej
i przeszły, jako wiano, w ręce córki Dominika, Stefanii, poślubionej księciu Leonowi
Wittgensteinowi. Tę część dóbr radziwiłłowskich, która wówczas stała
się własnością Wittgensteinów, w całości szczegółowo skartowano. W Zbiorze
Kartograficznym AGAD znajduje się kilkadziesiąt map i planów z tego okresu,
obejmujących większe części tych dóbr, a także miasta, wsie, folwarki i lasy do
nich należące 66 .
61
AGAD, Zb. Kart. 419–21; stan zachowania (zatarcia i ubytki) w znacznym stopniu ogranicza
czytelność mapy.
62
AGAD, Zb. Kart. 419–26; pierwsza kopia tej mapy została sporządzona 1810 r. przez Klemensa
Adamkiewicza; ponadto Jan Jurkowski jest autorem mapy sądowej (sądu podkomorskiego) majątków
Pachowicze i Bołocza w powiecie ihumeńskim wykonanej w końcu XVIII w. w skali ok. 1:21 000,
AGAD, Zb. Kart. 520–11.
63
AGAD, Zb. Kart. 450–4.
64
AGAD, Zb. Kart. 448–67.
65
AGAD, Zb. Kart. 431–21.
66
H. Bartoszewicz, Kartografika radziwiłłowskie, s. 121.