ARCHEION

ŹRÓDŁA KARTOGRAFICZNE DO DZIEJÓW ZIEM WSCHODNICH…
451
ficznych jest związanych ze Zbiorem Geograficznym Stanisława Augusta. Są to
kopie map urzędowych Komisji Skarbu Wielkiego Księstwa Litewskiego wykonane
na polecenie króla bądź mapy ofiarowane monarsze. Mapa niwelacji rzeki
Muchawiec została sporządzona w 1780 r., przez Hermana Dietricha, Karola
Hirschberga i Schultego w skali ok. 1:16 300 114 . Mapę kanałów Królewskiego
i Ogińskiego wykreślił w 1785 r. Karol Perthées w skali ok. 1:228 000 (ryc. 8) 115 .
Autorem dwóch kolejnych kartografików hydrograficznych jest Maurycy Bylewski.
Mapa Kanału Pińskiego w skali ok. 1:92 000 116 i mapa hydrograficzna
powiatu pińskiego, z częścią powiatu słonimskiego i częścią województwa nowogrodzkiego,
w skali ok. 1:160 000 117 , powstały w 1787 r. Zachowały się także
dwie kopie projektu Kanału Dniepr–Dźwina, sporządzone w 1784 r. Oryginał
autorstwa chorążego wojsk litewskich Metyckiego, przedstawiono w 1783 r.
Komisji Skarbu Wielkiego Księstwa Litewskiego 118 . Pierwszą kopię wykonał
Michał Połchowski w skali ok. 1:135 000 119 , a druga została wykreślona przez
nieznanego autora w skali ok. 1:270 000 120 . Ponadto na odnotowanie zasługuje
jeszcze jedna mapa hydrograficzna, ukazująca sytuację ujścia rzeki Świętej do
Morza Bałtyckiego na granicy między Księstwem Żmudzkim i Księstwem Kurlandzkim,
sporządzona w 1788 r. przez nieznanego autora w skali ok. 1:12 000 121 .
Spośród osiemnastowiecznych kartografików drogowych (itinerariów) dotyczących
omawianych terenów zachowała się jedynie mapa podróży Stanisława
Augusta z Warszawy do Wiśniowca i Kamieńca Podolskiego w 1781 r., sporządzona
przez Franciszka Wrzesińskiego w skali ok. 1: 2 400 000 122 , i atlas szlaku
podróży tego króla z Lady do Horodca, wykonany w 1784 r. przez geometrę
królewskiego Michała Połchowskiego w skali ok. 1:84 000 123 . Atlas Połchowskiego
jest dziesięcioarkuszowym dziełem kartograficznym wykonanym z dużą
starannością, zachowanym w oryginalnej oprawie ze skóry cielęcej. Skala, w jakiej
wykreślono arkusze tego dzieła kartograficznego, pozwoliła na dosyć szczegółowe
przedstawienie osadnictwa oraz sieci drogowej i hydrograficznej wzdłuż
trasy podróży króla. Ponadto zachowało się „Opisanie traktu podróży Jego Kró-
Kanałem Pińskim, został zbudowany w latach 1767–1783 i służył głównie do spławu drewna; kanał
łączył Niemen (przez rzekę Szczarę i jezioro Wygonowskie) z Dnieprem (przez rzekę Jasiołdę, dopływ
Prypeci); długość kanału wynosiła (z jeziorem Wygonowskim) 54 km.
114
AGAD, Zb. Kart. 73–10 (Zb. S.A.).
115
AGAD, Zb. Kart. 96–11 (Zb. S.A.).
116
AGAD, Zb. Kart. 96–15 (Zb. S.A.).
117
AGAD, Zb. Kart. 96–10 (Zb. S.A.).
118
K. Buczek, Prace kartografów pruskich w Polsce, s. 300.
119
AGAD, Zb. Kart. 96–2 (Zb. S.A.).
120
AGAD, Zb. Kart. 96–16 (Zb. S.A.).
121
AGAD, AKW, Dział Pruski, 50/3.
122
AGAD, AKP, 93, s. 204.
123
AGAD, Kartografika i innych Oddziałów AGAD 618 (d. sygn.: AK 147, ark. 1–10).