ARCHEION

586 OMÓWIENIA I RECENZJE
Zachowany protokół z okresowej kontroli kancelarii tajnej WSR w Poznaniu
z 26 stycznia 1948 r. potwierdza założenia przedstawione przez autora na stronach
213–214, w podrozdziale poświęconym obiegowi dokumentów niejawnych.
Głównym przedmiotem zainteresowania kontrolujących był sposób fizycznego
zabezpieczenia informacji niejawnej oraz stan ewidencyjny dokumentacji 23 .
Naszą wiedzę na temat funkcjonowania w poznańskim sądzie rejonowym
biblioteki gromadzącej wydawnictwa fachowe, o czym pisze R. Leśkiewicz na
s. 207, poszerza nieco protokół przejęcia od ppłk. dr. Mieczysława Janickiego
agend WSR w Poznaniu przez nowego szefa sądu Edwarda Kotkowskiego
z 1949 r. 24 Prócz wymienionych przez autora publikacji o charakterze prawnym
w bibliotece znajdowały się 122 książki i broszury, tj. 73 różne tytuły, z których
11 było autorstwa Lenina, 15 — Marksa i Engelsa, a 6 — Stalina; 2 pozycje
poruszały problematykę turystyczną, 2 — ekonomiczną, 3 — filozoficzną,
4 miały charakter biograficzny, 5 — historyczny, 25 — propagandowy 25 . Spośród
23 wymienionych wydawnictw fachowo-wojskowych 5 dotyczyło spraw związanych
z użytkowaniem samochodów (w 1949 r. był to Opel Super D.00L–584),
9 zawierało instrukcje i przepisy dotyczące prowadzenia gospodarki w jednostce
wojskowej, 3 publikacje obejmowały instrukcje o charakterze ogólnowojskowym,
a pozostałe dotyczyły wytycznych i instrukcji o charakterze prawnym. Warto zaznaczyć,
że wśród przepisów wymienionych w ostatniej grupie znalazł się Regulamin
urzędowania sądów i prokuratur wojskowych, cz. IV 26 , o którym R. Leśkiewicz
wspomina na stronie 182, pisząc że niestety nie został opracowany 27 .
Bardzo ważną dla funkcjonowania kancelarii i tworzenia teczek administracynych
jest kwestia sposobu ewidencjonowania tej dokumentacji w obrębie kancelarii
tajnej i sekretariatu. Jest to o tyle istotne, że wypracowany w tym czasie
system, oparty na tzw. opisie spraw jawnych oraz opisie spraw ściśle tajnych
i tajnych, i powszechnie stosowany w jednostkach i instytucjach wojskowych,
w tym i w sądownictwie wojskowym, stanowił podstawę ewidencji i rejestracji
wszystkich ważnych teczek administracyjnych oraz funkcjonuje w swej pierwotnej
postaci, po niewielkich zmianach 28 , w jednostkach wojskowych i prokuratu-
23
AMON 161/91/3633, DSS MON, teczka nr 0017/48, Inspekcje wojskowych sądów i prokuratur,
k. 236–237.
24
AMON 161/91/3648, DSS MON, teczka nr 0015/49, Protokół zdawczo-odbiorczy, k. 287–295.
25
Ibidem, k. 291–292.
26
Idem, k. 293, lit. „l”.
27
Do identycznych wniosków doszedł również D. Burczyk, zob.: idem, Wojskowy Sąd Rejonowy
w Gdańsku 1945–1955. Inwentarz idealny, Gdańsk 2012, s. 34–35.
28
Opis spraw stopniowo zastępowano sformułowaniem „wg opisu”, by później przekształcić
opis spraw w opis teczek, a następnie w rejestr teczek i dokumentów, tzw. RTD; zarówno w opisie
teczek, jak i RTD, wpisywano te same informacje dotyczące teczek i poszytów prowadzonych w kancelariach
jednostek wojskowych. W miarę rozbudowy środków ewidencyjnych opis teczek i RTD
zaopatrywano w prawe części opisu, w których umieszczano informację o miejscu przechowywania
lub zniszczeniu zakończonych spraw zawartych w teczkach.