ARCHEION

ARCHIWUM PAŃSTWOWE W WILNIE (1922–1939)
297
wypłacany w dwóch turach (4500,00 zł i 3700,00 zł) 70 . Remont miał być ukończony
w 1924 r.
W kolejnych latach pojawiały się problemy w pozostałych budynkach archiwum
— na ulicy Ostrobramskiej, w gmachu pobazyliańskim i na ulicy Uniwersyteckiej
7. W. Gizbert-Studnicki prowadził intensywne działania w kierunku pozyskania
na potrzeby archiwum gmachu pobazyliańskiego na ulicy Ostrobramskiej.
Archiwum miało tam kilka pokoi, jednakże, zdaniem dyrektora archiwum,
cały budynek powinien być siedzibą kierowanej przez niego placówki. Przy
próbach zajmowania gmachu przez archiwum dochodziło do różnych incydentów.
Status prawny budynku umożliwiał różne interpretacje. Gmachu nie chciało
opuścić znajdujące się w nim gimnazjum białoruskie. Jeden z takich incydentów
spowodował interpelacje posłów Klubu Białoruskiego w Sejmie RP. W. Gizbert-
Studnicki w raporcie z próby przejęcia pomieszczeń w gmachu pobazyliańskim
w dniu 25 października 1925 r. zaprezentował następujący przebieg wydarzenia:
1. przybycie do gmachu w towarzystwie J. Kuleszy, urzędnika rządcy gmachów
rządowych, 2. brak zgody na przejęcie pomieszczeń przez rektora białoruskiego
seminarium duchownego biskupa prawosławnego Antoniusza, który zebrał uczniów
tej placówki i zajął miejsca opuszczone przez szkołę powszechną, 3. wkroczenie
policji, opróżnienie i opieczętowanie spornych pomieszczeń 71 . Urząd wojewódzki
w Wilnie musiał udzielać wyjaśnień dotyczących „zajścia w dniu 28 X
1925 roku” 72 . Jak wynikało z wyjaśnień, policja usunęła uczniów gimnazjum
białoruskiego z sal „nieprawnie zajętych” przez tę instytucję, a przekazanych
do dyspozycji archiwum państwowego. Z powodu interpelacji sprawa stała się
znana w całej Polsce. List z wyjaśnieniami skierował do ministra spraw wewnętrznych
także W. Gizbert-Studnicki 73 jako radny miasta Wilna. O incydencie
tym pisała także prasa wileńska, m.in. „Dziennik Wileński” (nr 292 z 20 grudnia
1925) 74 . W. Gizbert-Studnicki w liście do ministra spraw wewnętrznych, którym
był wówczas Władysław Raczkiewicz, obciążył odpowiedzialnością za wywołanie
incydentu Komitet Białoruski Pomocy Ofiarom Wojny i jego aktywnego
działacza Antoniego Łuckiewicza. Stowarzyszenie zostało zaprezentowane jako
„organizacja polityczna, antypaństwowa”, „rozporządzająca znacznymi środkami”,
„otrzymująca fundusze” z Mińska, Rosji sowieckiej, Czech i „innych
państw zainteresowanych w zmianie naszych granic wschodnich” 75 . Gimnazjum
białoruskie i przytułek mający swoje siedziby w gmachu pobazyliańskim stanowiły,
zdaniem dyrektora archiwum, ośrodki kształtowania postaw i środowisk
70
Ibidem, sygn. 12, k. 53.
71
Ibidem, sygn. 28, k. 216 i n.
72
Ibidem, k. 231–232.
73
Ibidem, k. 228.
74
Ibidem, k. 229.
75
Ibidem, k. 228.