ARCHEION

PRZEGLĄD CZASOPISM
685
Przedstawiona została sylwetka i poglądy na problem edytorstwa źródeł Zygmunta
A. Wałka (1887–1975), uczonego o międzynarodowym znaczeniu (s. 6,
s. 30–36).
Prof. Natalia P. Matchanowa z Nowosybirska zanalizowała problemy wydawnicze
pamiętników i dzienników z XIX w. Pierwszy z nich to sporządzenie
kompletnej bibliografii dotychczasowych edycji — istniejąca bibliografia opracowana
dla wydawnictw do 1987 r., obejmująca źródła pamiętnikarskie z lat
1801–1917, zawiera ponad 14 tys. pozycji, w tym reprinty. Są to zarówno publikacje
naukowe, krytyczne, jak i popularyzatorskie przygotowane wg różnych
zasad. Obecnie stosowane metody określone w pracy poświęconej publikacji
źródeł pamiętnikarskich przygotowanej przez A.D. Wartaniana pt. Публикация
мемуарных источников. Метод. пособие (Publikacja źródeł pamiętnikarskich.
Podręcznik metodyczny, Moskwa 1972) i uzupełnione w 1990 r. wymagają modyfikacji,
a zasadność ich przestrzegania bywa podważana. Pojawiają się opinie,
że stosowanie różnorodnych ujednoliceń zgodnych z metodyką jest błędem,
doprowadza do zafałszowania źródła. Odnosi się to np. do uwspółcześniania
ortografii (w Rosji zmiany wprowadzono w 1956 r. i na początku XXI w.), a także
poprawy błędów czy ingerencji stylistycznych. W zasadzie niektórzy edytorzy
postulują stosowanie zasad obowiązujących w wydawnictwach tekstów od
średniowiecznych do siedemnastowiecznych, określonych m.in. w podręczniku
D.S. Lichaczewa pt. Текстология. На материале русской литературы
Х–ХVII века (Tekstologia. na materialach literetury rosyjskiej X–XVII wieku
(wyd. 2, Leningrad 1983), tj. traktowania ich jako zabytków literatury. Szczególne
problemy wiążą się ze źródłami tłumaczonymi, głównie z francuskiego.
Autorka sygnalizuje znaczną dowolność, a czasami wręcz niedbałość w obecnym
sposobie wydawania materiałów pamiętnikarskich, unikanie wyraźnego
określenia rodzaju i celu publikacji, w edycjach naukowych, m.in. nie zawsze
właściwie są dobierane i opracowywane komentarze, w tym historyczne (nr 1,
s. 16–23).
W numerze 1 (s. 23–29) scharakteryzowane zostały edycje dorobku intelektualnego
oraz archiwaliów rosyjskiego filozofa i myśliciela Iwana A. Ilina
(1883–1954). W 1922 r. został on wydalony z Rosji, następnie pracował najpierw
w Berlinie, a od 1938 r. w Szwajcarii. Zdołał zachować swoje archiwum
naukowe i prywatne, które w 2006 r. Uniwersytet Michigan przekazał Bibliotece
Państwowego Uniwersytetu Moskiewskiego im. M.W. Łomonosowa. Od lat 90.
ukazało się w Rosji 21 tomów jego materiałów, a prace te wymagają kontynuacji
w celu pełniejszego poznania jego myśli i postaci. Podobne omówienie przygotowano
dla trzynastotomowego wydawnictwa dokumentów ze zbioru akt Radzieckiej
Wojennej Administracji w Niemczech, który był utajniony do 2001 r.
Wydano już pięć tomów, a także inwentarze akt (nr 6, s. 44–51).
W roczniku znajdziemy również relację z przebiegu międzynarodowej konferencji
poświęconej problemom dyplomatyki, kodykologii i archeografii. Jedna