ARCHEION

OMÓWIENIA I RECENZJE
575
polskiego społeczeństwa informacyjnego. Trafnie udaje się autorce zobrazować
specyfikę polskich uwarunkowań narodzin tego społeczeństwa w początkach
lat 80. XX w., utrwalania się tego procesu po zmianach polityczno-ustrojowych
u progu lat 90. i przede wszystkim jakościowych przewartościowań na przełomie
stuleci: stopniowego dostosowywania się do unijnych wymogów kształtowania
się społeczeństwa informacyjnego. Autorka, podkreślmy, wykorzystuje tu także
najistotniejsze dokumenty instytucji unijnych. Kończą rozdział rozważania
nad perspektywami ekonomicznymi, technicznymi, politycznymi i kulturowymi
rozwoju społeczeństwa informacyjnego.
Rozdział czwarty przenosi czytelnika do zagadnień kultury dokumentacyjnej
w hiperprzestrzeni — wirtualnym, cyfrowym świecie — rzeczywistości, która
na oczach współczesnych dokonuje głębokiego przeformatowania kultury dokumentacyjnej,
zakresu i sensu uczestnictwa w niej. Zdefiniowaniu tej kwestii
poświęcony jest pierwszy podrozdział (Oddziaływanie hiperprzestrzeni). Za
P. Levym utożsamia autorka tę przestrzeń z „otwartym komunikowaniem się za
pomocą komputerów i pamięci informatycznych” (s. 158). Inaczej mówiąc, to
elektroniczna (komputerowo-wirtualna) sieć informacyjna współczesnej cywilizacji,
jej skarbnica pamięci.
Ta wielokierunkowa komunikacja, wchłaniająca nieograniczone zasoby informacji
i wiedzy, kumuluje się oczywiście w sieciowej przestrzeni społecznej.
Trudno nie odnieść wrażenia, jakby naszej autorce niełatwo było tu ukryć emocje,
uniknąć ekspresyjnej stylizacji, obecnej przecież w próbach obrazowania
wielkich przeobrażeń naszych czasów. Schładzając nieco tonację, pozostajemy
jednak, za autorką, w przekonaniu, że komputer jest „technologią, definiującą
współczesną kulturę dokumentacyjną”. Znakomitym potwierdzeniem tego
zjawiska, wprowadzania w życie wirtualnych rozwiązań, są rodzące się w sieci
(omawiane w poprzednim rozdziale) archiwalne kompleksy kulturowe. Nie
uszedł przy tym uwagi autorki fakt, że wszechobecność cywilizacji społecznego
komunikowania się utrudnia możliwość wyznaczenia wyraźnej granicy między
kulturą dokumentacyjną a informacyjną, a tym samym i zapanowanie nad nimi.
O dokumentacji bowiem myślimy raczej „informacyjnie”, a nie „dokumentacyjnie”,
głównie z powodu braku tradycyjnego, papierowego nośnika.
Następne podrozdziały odnoszą się kolejno do zagadnień kultury Internetu,
kultury języka i kultury pisma. Ta pierwsza to kultura sieciowa. Silnym oparciem
stały się tu przede wszystkim publikacje Manuela Castella, który podkreśla
zależność różnych odmian tej kultury od technologicznego rozwoju Internetu,
czyli otwartego oprogramowania z dostępnym kodem źródłowym. Skoncentrowana
dotychczas w obszarze instytucjonalnym kultura dokumentacyjna dopełniona
jest w sieci nurtem prywatnym.
Dominującą intencją dalszych wywodów zdaje się być pokazanie przez autorkę
kulturowych skutków masowego wykorzystania Internetu, tych negatywnych
również. W odniesieniu do języka używanego w kontaktach sieciowych