ARCHEION

ELITA UMYSŁOWA W KANCELARII I NA DWORZE KSIĄŻĄT MAZOWIECKICH…
427
na zjeździe łęczyckim (2 maja 1462), na który przybył wraz z regentką Mazowsza
wschodniego, Barbarą Aleksandrówną. Według przekazu Jana Długosza,
Mikołaj z Mirzyńca miał zażądać od Kazimierza Jagiellończyka okazania
dokumentów poświadczających prawa króla do księstwa płockiego 161 . Następnie
wraz z innymi doradcami (doktorami dekretów Świętosławem z Wojcieszyna
i Pawłem z Gołymina) towarzyszył księciu Konradowi III na sejmie piotrkowskim
(w listopadzie 1462), gdzie bronił jego prawa do posiadania schedy po
zmarłych bezpotomnie synach Włodzisława I 162 . Gdy 20 listopada 1462 r. trybunał
sądowy (powołany w sposób stronniczy przez Kazimierza Jagiellończyka)
przysądził prawo do Mazowsza zachodniego królowi i Koronie Polskiej (odrzucając
pretensję Katarzyny Siemowitówny i Konrada III), rzecznicy książąt,
na czele z Mikołajem z Mirzyńca 163 , zapowiedzieli apelację. W styczniu 1463 r.
brał udział w poselstwie, które zabiegało bezskutecznie o ponowne rozpatrzenie
sprawy przez arbitrów niezależnych 164 . W związku z przygotowywaną apelacją
stwierdził 19 września 1463 r., w Płocku, autentyczność sześciu dokumentów
z lat 1351–1444, które przedłożył Jan z Kryska, podkanclerzy Konrada III,
uzasadniających prawa książąt z linii czersko-warszawskiej do dziedzictwa po
zmarłych Piastach zachodniomazowieckich 165 . Zarządzał wówczas diecezją płocką
(jako wikariusz generalny) po śmierci Pawła Giżyckiego (1463). Ponownie
zarządzał diecezją po śmierci biskupa Ścibora z Gościeńczyc (1471). Jako bliski
współpracownik oraz doradca i ekspert książąt zasiadał przez wiele lat w radzie
książęcej. Na pewno odegrał ważną rolę na zjeździe w Zakroczymiu, w kwietniu
1471 r., na którym doszło do podziału Mazowsza wschodniego między synów
Bolesława IV 166 . Mikołaj z Mirzyńca był znanym bibliofilem, w czasie studiów
zagranicznych zgromadził liczne dzieła prawnicze, niektóre z nich przetrwały
do drugiej wojny światowej w bibliotece katedralnej w Płocku 167 . Pomimo licznych
obowiązków kontynuował działalność naukową z dziedziny prawa. Z jego
inicjatywy powstał rękopis obejmujący m.in. formularze pism procesowych 168 .
161
Jana Długosza Roczniki czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego, ks. 12, Warszawa 2006,
s. 32; P. Węcowski, Mazowsze w Koronie. Propaganda i legitymizacja władzy Kazimierza Jagiellończyka
na Mazowszu, Kraków 2004, s. 53.
162
P. Węcowski, Mazowsze w Koronie, s. 55.
163
IMT, t. 1, nr 108.
164
S.M. Szacherska, Mikołaj z Mirzyńca, s. 126.
165
ZDLmP, t. 1, nr 181; nie wszystkie przedłożone wówczas przez kancelarie książęcą dokumenty
były autentyczne; zob. na ten temat: K. Pacuski, Kancelarie książęce w obronie racji stanu
Mazowsza. Dwa dokumenty książąt mazowieckich rzekomo z 1444 r. [w:] Homines et societas. Czasy
Piastów i Jagiellonów, Poznań 1997, s. 493.
166
IMT, t. 1, nr 126; szczegółowo o podziale Mazowsza w 1471 r. zob.: J. Grabowski, Dynastia
Piastów mazowieckich, s. 176–178.
167
A. Vetulani, Średniowieczne rękopisy płockiej Biblioteki Katedralnej, „Roczniki Biblioteczne”,
t. 7, 1963, z. 3–4, s. 339–341.
168
S.M. Szacherska, Mikołaj z Mirzyńca, s. 127.