ARCHEION

322
ALICJA KULECKA
„Wileńskie Źródła Archiwalne”. W jej ramach wydał pracę pt. Rok 1863. Wyroki
śmierci 215 . We wstępie podkreślał, że była to: „pierwsza publikacja polska oparta
na rosyjskich źródłach archiwalnych” 216 . Wydawnictwo zawierało spis wykonanych
wyroków, oparty na aktach Audytoriatu Polowego. Przedmiotem jego
zainteresowań były także dzieje reformacji na Litwie. W 1931 r. W. Studnicki
odbył podróż po Republice Litwy, odwiedzając m.in. Archiwum Państwowe
w Kownie 217 .
R. Mienicki opisał pożegnanie, jakie archiwum zgotowało swojemu długoletniemu
dyrektorowi. „Uczta pożegnalna”, jak podkreślił, przybrała skromne
rozmiary. Odbyła się w lokalu „Zacisze”, czyli „U Macieja” przy ulicy Mickiewicza
1. Na pożegnanie W. Studnicki otrzymał portret olejny namalowany
przez Adama Międzybłodzkiego. Kopia portretu została zawieszona na parterze,
w sali mieszczącej podręczną bibliotekę i dalszą pracownię naukową. Wisiały
tam już portrety Macieja Dogiela i archiwisty Wacława Wejtki, byłego pracownika
archiwum. R. Mienicki oceniał W. Studnickiego jako zwierzchnika bardzo
pobłażliwego, przechodzącego do porządku dziennego nad notorycznymi spóźnieniami,
brakiem dyscypliny i nałogami 218 .
Za czołowego archiwistę i historyka archiwum należy uznać Ryszarda Mienickiego,
urodzonego w 1886 r. Został on zatrudniony w archiwum 13 października
1921 r. Był absolwentem Uniwersytetu Jagiellońskiego, uczniem
W. Zakrzewskiego, S. Krzyżanowskiego i W. Czermaka 219 . Jego dorobek
naukowy był bardzo bogaty i zróżnicowany. Zajmował się zarówno historią
archiwum, jak i poszczególnych zespołów i zbiorów. Prowadził także liczne
prace metodyczne. Za najważniejszy cel swojej misji historycznej uznawał
opracowanie historii województwa połockiego w latach 1504–1793. Dla rekonstrukcji
przeszłości miały zostać wykorzystane wszystkie dostępne źródła
historyczne. Stworzenie dzieła miało być hołdem oddanym ziemi rodzinnej.
Źródła do historii pochodziły z zasobów wielu archiwów. Z Archiwum Państwowego
w Wilnie wykorzystywał księgi grodzkie i ziemskie połockie, akta
Komisji Skarbowej W. Ks. Litewskiego i innych zespołów. Autor prowadził
215
Rok 1863. Wyroki śmierci, wyd. W. Gizbert-Studnicki, Wilno 1923.
216
Ibidem, s. II.
217
W. Łopaciński, Sprawozdanie z działalności archiwów państwowych, rok 1931, s. 63.
218
R. Mienicki, Pamiętnik, cz. 2, k. 26 r.
219
A.Tomczak, Mienicki Ryszard (1886–1956) [w:] Słownik biograficzny archiwistów polskich,
t. 1, 1918–1984, Warszawa 1988, s. 144–146; zob. także: W. Piasek, Ryszard Mienicki i toruńska
społeczność historyków w antropologicznej perspektywie badań historiograficzno-metodologicznych
[w:] Ryszard Mienicki (1886–1956). Archiwista i historyk, red. W. Chorążyczewski, R. Degen, Toruń
2009, s. 37–48; T. Kempa, Ryszard Mienicki jako badacz dziejów Wielkiego Księstwa Litewskiego,
ibidem, s. 49–66; R. Degen, Myśl archiwalna Ryszarda Mienickiego, ibidem, s. 67–88; A. Czapiuk,
Uniwersyteckie środowisko historyczne w międzywojennym Wilnie [w:] Kultura międzywojennego
Wilna. Materiały z konferencji w Trokach (28–30 VI 1993), red. A. Kieżuń, Białystok 1994, s. 115–
–128, autorka wskazywała na rozwój badań archiwistycznych, s. 127.