ARCHEION

MODEL CYKLU ŻYCIA DOKUMENTACJI
189
tę powtarzają inni 40 . Przykładów takich można znaleźć więcej, jednakże jedno
zdanie to chyba za mało, by uznać tego zasłużonego archiwistę za twórcę modelu.
W niczym nie umniejsza to ogromnych zasług tego wybitnego badacza
amerykańskiej i światowej archiwistyki. Należy jednocześnie podkreślić, że cała
publikacja Schellenberga jest w zasadzie pierwszym podręcznikiem zarządzania
dokumentacją (bieżącą i archiwalną), w którym szczegółowo opisano metody
stosowane przez administratorów dokumentacji bieżącej i archiwaliów.
W zarządzaniu dokumentacją Schellenberg wyróżnił:
1. Kontrolę wytwarzania (production controls),
2. Zasady klasyfikacji (classifi cation principles),
3. Systemy rejestracji (registry systems),
4. Amerykańskie systemy przechowywania dokumentów (American fi ling
systems),
5. Metody selekcji dokumentacji (disposition practices).
Natomiast w zarządzaniu archiwaliami wydzielił:
1. Standardy oceny wartości (appraisal standards),
2. Metody ochrony (preservation practices),
3. Zasady porządkowania (principles of arrangement),
4. Metody opisu (description practices),
5. Program publikacji (publication programs),
6. Udostępnianie (reference service).
Powyższa propozycja nie jest zatem wykładem modelu cyklu życia dokumentacji.
Jest różna od systematyzacji zaproponowanej w Federal Records Act
of 1950, a także niewiele ma wspólnego z późniejszymi wersjami modelu.
Podczas przygotowywania niniejszego artykułu autor natknął się na jeszcze
jeden, interesujący ślad osoby związanej z genezą opisywanego modelu. Jest to
tym bardziej interesujące, że dotychczas nikt nie wymieniał jej w gronie archiwalnych
prekursorów, mimo że to zapewne ona jako pierwsza użyła sformułowania
life cycle w odniesieniu do dokumentacji.
40
Wymieńmy przykładowo: Y.C. Granda, Understanding Records Management and Archives Administration,
[dostęp: 17 kwietnia 2013]: Records Life Cycle Model developed in the 50’s
by American Archivist Theodore Schellenberg; także: L. Kenosi, T. Moatlhodi, The Determination of Value
in Archival Science and the Ever Evolving Theories of Records Selection, „The Eastern Librarian” 2012, t. 23
(1), na s. 28 piszą, że to Schellenberg wynalazł model cyklu życia dokumentacji. Podobne zdanie wyraża
M.S. Ngoepe [w:] An Exploration of Records Management Trends in the South African Public Sector : a Case
Study of the Department of Provincial and Local Government, [Pretoria] University of South Africa, 2008
[dostęp: 17 kwietnia
2013] — tutaj autor, powołując się na ten sam cytat w pracy Shepherd i Yeo, stwierdza dodatkowo, że teoria
cyklu życia stanowiła podstawę zarządzania dokumentacją już w końcu lat 30.: Since the late 1930s, the life
cycle theory has been the main conceptual framework for managing records, especially in the paper environment.
The life cycle concept was invented by Theodore Schellenberg of the National Archives of the USA in
1934 (Shepherd & Yeo 2003:5). Zauważmy, że nie ma tej daty w cytownym miejscu.