ARCHEION

134
ARTUR R. SYPUŁA
by archiwalnej zajmują czynności o charakterze konsultacyjno-wspierającym.
Główną rolę odgrywa działający od początku lat 90., na podstawie art. 45 (2),
Komitet Archiwów Prywatnych 66 .
Ustawa duńska wprowadza nieznaczne ograniczenia (zwłaszcza w porównaniu
z krajami romańskimi) dysponowania materiałami archiwalnymi przez
podmioty prywatne. Zgodnie z zapisem art. 48 każdy, kto posiada archiwalia
prywatne o istotnym znaczeniu poznawczych lub kulturalnym, jest obowiązany
przed ich wywozem poza granice kraju umożliwić archiwom państwowym dostęp
do ich kopii. Interesujące rozwiązanie, wkraczające w sferę cywilnoprawną,
stanowi wymóg przekazania archiwom państwowym materiałów archiwalnych
należących do spadków nieobjętych; obowiązek ten ciąży na każdej osobie, która
weszła w ich posiadanie (art. 50). Za naruszenie norm dotyczących wywozu
archiwaliów lub obowiązków znalazcy materiałów archiwalnych będących bona
vacantia grozi, na mocy art. 51 (2), kara grzywny.
Niemcy
Niemieckie ustawodawstwo archiwalne nie reguluje postępowania z dokumentacją
osób fizycznych na poziomie prawa związkowego. Fundamentalny akt
normatywny w tym zakresie (ustawa o zabezpieczeniu i wykorzystaniu związkowego
zasobu archiwalnego z 6 stycznia 1988 r. 67 ) definiuje kontekstowo związkowy
zasób archiwalny (das Archivgut des Bundes) i wymienia w § 2 kategorie
podmiotów prawa publicznego, które obowiązane są do przekazywania do zasobu
właściwych archiwów wytwarzanej przez siebie dokumentacji. Nie ma tam
jednak mowy o przejmowaniu przez Bundesarchiv dokumentacji wytworzonej
w toku działalności prywatnej osób fizycznych.
Przedmiotowe regulacje w niemieckim porządku normatywnym pojawiają się
na poziomie krajowym. Przykładem może być art. 4 (4) bawarskiej ustawy archiwalnej
68 , który stwierdza, że archiwa krajowe mogą archiwizować, na podstawie
umowy lub testamentu, także prywatny zasób archiwalny (privates Archivgut),
o ile przemawia za tym interes publiczny. W zakresie przechowywania i udostępniania
prywatnego zasobu archiwalnego (należy przez to rozumieć zarówno materiały
powstałe w toku działalności osób fizycznych, jak i prawnych) ustawodawca
przewiduje postępowanie na zasadach ogólnych, przy czym nie może ono naruszać
szczegółowych stypulacji umów z właścicielami materiałów archiwalnych
ani dyspozycji testamentowych. Warto jednak zauważyć, że w świetle polskiej
teorii archiwalnej powyższe działania zostałyby raczej zaliczone do kształtowania
państwowego zasobu archiwalnego niż do nadzoru nad zasobem prywatnym.
66
Za stroną duńskich archiwów państwowych: .
67
Gesetz über die Sicherung und Nutzung von Archivgut des Bundes vom 6. Januar 1988, BGBl,
I S. 62.
68
Bayerisches Archivgesetz vom 22. Dezember 1989, BayRS 2241–1–WFK, GVBl., S. 710.