ARCHEION

OMÓWIENIA I RECENZJE
605
lei umożliwi staranie się o fundusze na prace konserwatorskie, pozyskiwane
z instytucji odpowiedzialnych za stan i ochronę zabytków. Konserwator posiadający
wiedzę wspartą doświadczeniem potrafi w bezpieczny sposób — przez
właściwe operowanie zniszczonym woluminem — dokonać jego dogłębnej
analizy, dostrzec zmiany, jeśli takie były dokonywane, wykazać różnicę między
zniszczeniami wynikającymi z użytkowania książki a niewłaściwą czy
niedbałą konstrukcją, pobrać próbki i wyznaczyć odpowiednie miejsce do badań
na każdym elemencie oprawy i kartach książki. Specjalistyczne badania
chemiczne, fizyczne czy mikrobiologiczne służą za swoisty drogowskaz na
drodze do podjęcia najlepszych decyzji konserwatorskich. Konserwator musi
biegle poruszać się w technologii i materiałoznawstwie zabytków, takich jak
książka drukowana czy rękopiśmienna. Na budowę książki składa się bowiem
wiele elementów, które na przestrzeni dziejów ulegały zmianom czy wręcz
były zastępowane innymi. Te cechy książki powodują, że wykonanie bardzo
dokładnej analizy budowy obiektu, rodzaju i przyczyn zniszczeń z uwzględnieniem
zmian, jakie zaszły w każdym elemencie zabytkowej książki, jest
czynnością niezmiernie trudną i odpowiedzialną.
We współczesnej konserwacji i restauracji ogromną rolę przykłada się do dokumentacji
konserwatorskiej. W wypadku prowadzonych zachowawczych prac
konserwatorskich jest ona niezbędna. Oprócz słowa pisanego należy włączyć do
dokumentacji fotografie, łącznie z negatywami, wykonane w formie analogowej
oraz w zapisie cyfrowym (umieszczone na płycie CD lub innym nośniku). Opracowywanie
i gromadzenie dokumentacji konserwatorskich może mieć charakter
pracy naukowej i nie dotyczy to tylko obiektów konserwowanych, ale też pozostałych
obiektów należących do księgozbioru. Opisy zawarte w dokumentacji
konserwatorskiej mają znaczenie nie tylko jako bogata i wyczerpująca informacja
o obiekcie, ale również jako obraz rzeczywistych zmian zachodzących
w jego stanie i wyglądzie. Autorzy zamieścili bardzo interesujące fotografie ilustrujące
przykłady wykonanych prac konserwatorskich.
Kolejne artykuły prezentują osiągnięcia różnych bibliotek publicznych,
kościelnych i zakonnych. Ewa Potrzebnicka przybliża Problematykę ochrony
zbiorów z XIX i XX wieku w Bibliotece Narodowej. Ta licząca ok. 9 mln jednostek
książnica, wśród których znajdują się zabytki piśmiennictwa narodowego
wykonane ręcznie na pergaminie i papierze, edycje dawnych oficyn
polskich oraz współczesna krajowa produkcja wydawnicza, a także dokumenty
graficzne, audiowizualne i elektroniczne, również publikacje polskie lub
Polski dotyczące, jakie ukazywały się i ukazują za granicą, posiada znaczący
dorobek w praktyce i teorii zabezpieczania zbiorów 10 . W grudniu 2006 r.
pośrednim skutkiem wprowadzania nowych technologii konserwacji zbiorów
10
E. Potrzebnicka, Ochrona zbiorów w Bibliotece Narodowej – 80 lat działalności, „Notes Konserwatorski”
2010, nr 13, s. 7–14.