ARCHEION

ELITA UMYSŁOWA W KANCELARII I NA DWORZE KSIĄŻĄT MAZOWIECKICH…
429
żańskiej 178 . W 1450 r., za rektoratu Andrzeja z Sadowia, zapisał się na Uniwersytet
Krakowski 179 . Po ukończeniu studiów związał się z dworem książęcym i został
w okresie regencji Barbary Aleksandrówny wychowawcą młodszych synów
Bolesława IV. Występował wówczas, jako magister lub informator dominorum
ducum 180 . Praca na rzecz dworu książęcego ułatwiła mu karierę duchowną. Był
kanonikiem łęczyckim (1465) 181 i warszawskim (1466) oraz kuratem w Ciechanowie
(1472) 182 . Za zasługi dla książąt został zwolniony, wraz braćmi: Wojciechem,
Marcinem i Maciejem, od opłat z dóbr dziedzicznych Załęże, Ponikiew
i Barzukowo (z wyjątkiem 4 groszy czynszu rocznego) 183 . Zmarł między 1474
a 1476 r., zapisując w testamencie sumę na ufundowanie ołtarza w kolegiacie
warszawskiej 184 .
Z dworem książęcym byli związani wykształceni medycy książęcy, m.in. Baltazar
Smosarski (Szymosarski) h. Trzaska, doktor medycyny i astronom, lekarz
ostatnich książąt mazowieckich, a później lekarz królewski (Zygmunta I i Bony).
Pochodził on z drobnej szlachty z ziemi ciechanowskiej. Był synem Macieja
h. Trzaska 185 . W 1508 r. rozpoczął studia na Uniwersytecie Krakowskim.
W 1510 r. za dziekanatu Marcina z Tarnowca został bakałarzem sztuk wyzwolonych
186 . Natomiast za dziekanatu Jana ze Stobnicy uzyskał w 1514 r. tytuł magistra
sztuk wyzwolonych 187 . Po studiach w Krakowie kontynuował naukę we
Włoszech, w zakresie filozofii i medycyny, uzyskując prawo praktyki lekarskiej
w Wenecji. W latach 1519–1520 był profesorem astronomii na uniwersytecie
padewskim 188 . W 1520 r. w Wenecji wydał dwa druki astrologiczne (prognostyki
na 1521 r.) 189 . Drugi z nich, Iudicium astronomicum anni 1521, dedykował
178
M. Woźniakowa, Mikołaj z Załęża (zm. między 1474 a 1476), PSB, t. 21, Wrocław–Warszawa
–Kraków–Gdańsk 1976, s. 151–152.
179
Metryka Uniwersytetu, t. 1, s. 233.
180
AGAD, MK 5, k. 154, 182: informator dominorum ducum; Ncolai de Zalanze Warschouiensis
et Lanciciensis canonici ac informatoris ipsorum.
181
A. Kowalska-Pietrzak, Prałaci i kanonicy kapituły łęczyckiej do schyłku XV w., Łódź 2004,
s. 393.
182
M. Woźniakowa, Mikołaj z Załęża, s. 151.
183
Herbarz Ignacego Kapicy Milewskiego, Kraków 1870, s. 479–480; eadem, Mikołaj z Załęża,
s. 151.
184
Eadem, Mikołaj z Załęża, s. 151.
185
Na jego temat: F. Giedroyć, Źródła, s. 915–917; A. Wolff, Źródła do dziejów Zamku, nr 79,
przyp. 3; I. Gieysztorowa, Z dziejów przedzamcza warszawskiego w XVI wieku, KHKM, t. 19, 1971,
nr 3, s. 328–349; Smosarski Baltazar [w:] Encyklopedia Warszawy, Warszawa 1984, s. 791; H. Rutkowski,
Smosarski właściwie Szymoszarski Baltazar h. Trzaska, PSB, t. 39, Warszawa–Kraków 1999–
–2000, s. 350–351; J. Tęgowski, Testament, s. 86, przyp. 38.
186
Najstarsza księga promocji, s. 276.
187
Ibidem, s. 280.
188
H. Rutkowski, Smosarski, s. 350.
189
I. Gieysztorowa, Z dziejów przedzamcza, s. 337–338.