ARCHEION

ARCHIWUM PAŃSTWOWE W WILNIE (1922–1939)
295
inspektora podatków oraz Wydziału Kryminalnego Sądu Okręgowego, ale nie
można było gwarantować, że podobne incydenty nie powtórzą się i zasób nie
zostanie uszczuplony 57 . W. Studnicki wskazywał także na próby wzniecenia pożaru
w kościele w celu zniszczenia archiwaliów. Pisał: „Były usiłowania podpalenia
aktów przypuszczalnie przez fanatyzowane do niepoczytalności jednostki,
niezdające sobie sprawy, że spalenie archiwum zajmującego wnętrze kościoła
mogłoby pociągnąć za sobą zawalenie rozpalonych murów i całkowitej ruiny
kościoła jednego z najcenniejszych zabytków w Wilnie” 58 .
Naciskając na Okręgową Dyrekcję Robót Publicznych w Wilnie, by ta podjęła
działania w kierunku poprawy sytuacji lokalowej archiwum, tak przedstawił
sytuację w swoim liście z 17 sierpnia 1923 r.: „Dalsze odkładanie i zwlekanie
z rozstrzygnięciem wciąż jeszcze niezałatwionej sprawy zaakceptowania odpowiedniego
stałego lokalu dla archiwów państwowych w Wilnie przyczynia
państwu nieobliczalne straty: 1. akta butwiejące w wilgotnym i zupełnie nieodpowiednim
lokalu b. kościele pofranciszkańskim, strzeżonym przez posterunek
policji od sfanatyzowanych bab, odgrażających się, iż papiery wyrzucą albo
podpalą są w stałym niebezpieczeństwie, 2. akta zaś złożone w dwóch głównych
gmachach uniwersyteckich tamują rozwój uniwersytetu (sale archiwalne włażą
w sam środek kompleksu Biblioteki Uniwersyteckiej, sal wykładowych i lokalów
seminaryjnych) i zupełnie słusznie oraz zgodnie z umową senat akademicki
nakazał usunąć od września r.b. złożone »tymczasowo« od r. 1920 w gmachu seminariów
uniwersyteckich (Uniwersytecka 7) akta archiwum b. Okręgu Naukowego.
Zwłoka w sprawie decyzji, co do przeprowadzki archiwum uniemożliwia
sporządzenie w terminie przepisanym preliminarza archiwów państwowych na
rok 1923. Zwłoka przyczyni się wreszcie, iż koszta przeprowadzki będą coraz
droższe” 59 . W tak dramatycznych okolicznościach W. Studnicki proponował
opuszczenie kościoła i przeniesienie zbiorów archiwalnych do gmachu pobazyliańskiego.
Odbył w tej sprawie rozmowę z konserwatorem państwowym w Wilnie.
W gmachu tym jednakże mieściło się seminarium prawosławne. W. Gizbert-
Studnicki proponował, by Departament Wyznań Religijnych MWRiOP wpłynął
pozytywnie na stanowisko tej instytucji wobec idei przeniesienia akt z kościoła.
Na początek zamierzał umieścić tam najcenniejsze materiały 60 .
Kościół nie był dogodnym miejscem przechowywania archiwaliów także
z tego powodu, że jego dach był w fatalnym stanie. W. Studnicki sygnalizował,
że wymaga naprawy dwa razy w roku. Jak pisał we wrześniu 1923 r.: „I w tej jesieni
pomimo reperacji dachu przeprowadzanych na wiosnę, okazała się potrze-
57
Ibidem.
58
Ibidem, k. 36 v.
59
Ibidem, sygn. 28, List W. Gizberta-Studnickiego do Okręgowej Dyrekcji Robót Publicznych
w Wilnie, 17 sierpnia 1923, k. 64.
60
Ibidem, sygn. 12, W. Studnicki do Wydziału Archiwów Państwowych, k. 36.