ARCHEION

PRZEGLĄD PRAWODAWSTWA ŚWIATOWEGO…
147
dzielą się na publiczne (veřejné archivy) i prywatne (soukromé archivy). Do tych
pierwszych zaliczają się: Archiwum Narodowe, Archiwum Jednostek Bezpieczeństwa,
państwowe archiwa obwodowe, archiwa wyspecjalizowane (np. szkół wyższych
czy przedsiębiorstw państwowych), archiwa bezpieczeństwa (odpowiedniki
polskich archiwów wyodrębnionych w służbach specjalnych) oraz archiwa jednostek
samorządu terytorialnego. Wszystkie pozostałe archiwa utworzone przez
osoby fizyczne lub prawne są archiwami prywatnymi. Wynika z tego, że pojęcie
„archiwum prywatne” nie ogranicza się wcale do archiwów utworzonych przez
twórców prywatnoprawnych w rozumieniu § 3 ustawy, ale obejmuje swoim zakresem
również archiwa innych podmiotów niepaństwowych. Zasady organizacji
archiwów prywatnych określają zapisy w § 56–57. Zgodnie z ich brzmieniem archiwum
prywatne może założyć każda osoba fizyczna lub prawna, która nie jest
obowiązana do prowadzenia archiwum na mocy przepisów ustawy; warunkiem
wstępnym działalności archiwum jest uzyskanie akredytacji (na zasadach określonych
przez § 58–60). Z faktu uzyskania akredytacji wynika prawo założyciela
archiwum do bezpłatnej pomocy merytorycznej ze strony Archiwum Narodowego
lub państwowego archiwum obwodowego oraz do jednorazowej rocznej dotacji ze
strony państwa na prowadzenie archiwum. Wniosek ten składa się do Ministerstwa
Spraw Wewnętrznych w terminie sześciu miesięcy od dnia wejścia w życie decyzji
o przyznaniu akredytacji, nie później jednak niż do 30 listopada roku, w którym
udzielono akredytacji. W następnych latach podmiot prowadzący archiwum składa
podanie o przedmiotową dotację w terminie do 30 kwietnia. Uprawnienie powyższe
wygasa w razie niezłożenia wniosku we wskazanym terminie.
Określenie zadań archiwum prywatnego przybiera w czeskiej ustawie archiwalnej
formę katalogu zamkniętego. Na działalność archiwalną w archiwach
prywatnych składają się następujące czynności:
− prowadzenie odpowiedniej ewidencji zgodnie z przepisami ustawy archiwalnej,
− udzielanie zgody, na warunkach określonych w ustawie archiwalnej, na
wgląd do archiwaliów powierzonych opiece; w archiwach prywatnych
Kościołów i związków wyznaniowych, którym przyznano szczególne
uprawnienia 89 , dostęp do archiwaliów regulują przepisy ustawy archiwalnej
i wewnętrzne przepisy danego Kościoła lub związku wyznaniowego,
− przedkładanie do oceny Archiwum Narodowemu lub właściwemu państwowemu
archiwum obwodowemu planów brakowania i przeprowadzenie
procedury brakowania,
− sprawowanie opieki nad archiwaliami założyciela i jego prawnych poprzedników,
o ile postanowi tak właściwe archiwum podczas ich selekcji;
89
Por. § 7 ustawy: Zákon ze dne 27. listopadu 2001 o svobodě náboženského vyznání a postavení
církví a náboženských společností a o změně některých zákonů (zákon o církvích a náboženských
společnostech), 3/2002, Sb.