ARCHEION

ŹRÓDŁA KARTOGRAFICZNE DO DZIEJÓW ZIEM WSCHODNICH…
439
czono na niej granice z Kurlandią, gubernią mińską, Austrią i Prusami 26 . W nieco
większej skali tworzono mapy rękopiśmienne części województw wchłoniętych
przez państwo rosyjskie po drugim i trzecim rozbiorze. W zbiorach AGAD zachowały
się dwie wielobarwne mapy sporządzone w 1793 r. przez oficerów sztabu
generalnego armii rosyjskiej, w skali ok. 1:210 000. Pierwsza z nich obejmuje
części województw: brzesko-litewskiego, nowogródzkiego, trockiego i podlaskiego
27 , a druga części województw: brzesko-litewskiego, pińskiego i wołyńskiego
28 . W nieco mniejszej skali (ok. 1:233 000) wykonana została w 1810 r.
mapa guberni grodzieńskiej (123 x 141 cm) 29 . Przed 1807 r. powstała mapa guberni
grodzieńskiej sporządzona na papierze o znacznych wymiarach (185,5 x
138 cm), w skali ok. 1:100 000 30 . Z końca XVIII i początku XIX w. zachowały
się trzy wielobarwne mapy rękopiśmienne powiatów. W 1793 r. oficer kwatermistrzostwa
rosyjskiego sztabu generalnego Iwan Kupczynow wykreślił mapę powiatu
wołkowyskiego i części powiatu grodzieńskiego na papierze o wymiarach
85,5 x 80 cm, w skali ok. 1:195 000 31 . Cztery lata później (1797) mjr Chomentowski
wykonał mapę powiatu grodzieńskiego na papierze o wymiarach
47,5 x 66,5 cm, w skali ok. 1:168 000 32 . W 1809 r. powstała mapa powiatu prużańskiego,
sporządzona przez geometrę powiatu prużańskiego Stanisława Resznę
i geometrę powiatu wołkowyskiego Stankiewicza, na papierze o wymiarach
48 x 63 cm, w skali ok. 1:213 000 33 .
Na wszystkich tych kartografikach oznaczono sieć osadniczą (miasta i wsie),
hydrograficzną (rzeki i jeziora), komunikacyjną (drogi i stacje pocztowe), a na
niektórych także grunty orne, lasy, łąki, młyny i karczmy. Ponadto ukazano podziały
administracyjne (granice państw, województw i powiatów).
Mapy majątkowe wykonywano w skalach średnich bądź dużych, najczęściej
w zależności od wielkości terytorium, jakie obejmowały. W tej grupie za szczególnie
ważne źródła historyczne należy uznać kartografika Kamery Ekonomicznej
Jego Królewskiej Mości 34 . Mapy dotyczące dóbr królewskich sporządzano
26
AGAD, Zb. Kart. 72–8.
27
AGAD, Zb. Kart. 88–13.
28
AGAD, Zb. Kart. 88–12.
29
AGAD, Zb. Kart. 90–2.
30
AGAD, Zb. Kart. 66–4.
31
AGAD, Zb. Kart. 90–1.
32
AGAD, Zb. Kart. 43–41.
33
AGAD, Zb. Kart. 43–40.
34
Kamera Ekonomiczna Jego Królewskiej Mości, Sądy Skarbowe Królewskie, Komisja Jego
Królewskiej Mości Skarbowa, Komisja Ekonomiczna Jego Królewskiej Mości to instytucje, które
za panowania Augusta II, Augusta III i Stanisława Augusta Poniatowskiego zajmowały się dozorem
dóbr i dochodów królewskich; instytucja ta nie był stała i niezmienna w swej organizacji; powoływał
ją każdorazowo nowo wybrany król, a po jego śmierci władze Kamery zamykały swoją działalność
i przekazywały kompetencje podskarbiemu nadwornemu, koronnemu i litewskiemu; P. Bańkowski,
Sądy skarbowe królewskie — Komisja JKMci Skarbowa — Komisja Ekonomiczna JKMci i ich ar-