ARCHEION

ARCHEION, T. CXV
WARSZAWA 2014
BARTOSZ NOWOŻYCKI
(Warszawa)
ARCHIWUM NARODOWE WE WSPÓŁCZESNYM SYSTEMIE PRAWNYM
STANÓW ZJEDNOCZONYCH AMERYKI PÓŁNOCNEJ
Uwagi wstępne
Początki instytucji archiwalnych przechowujących dokumenty rządu federalnego
USA sięgają 1774 r., gdy na sesji Kongresu Kontynentalnego Charles
Thompson został wybrany sekretarzem Kongresu 1 . Po reorganizacji rządu federalnego
w 1789 r. zdeponował on dokumenty Kongresu w Departamencie Stanu,
który stał się składnicą najcenniejszych akt 2 . Rozwój archiwistyki jako samodzielnej
dyscypliny nauki oraz instytucji zajmujących się przechowywaniem dokumentów
w XIX w. w Europie miał niewielki wpływ na sytuację w USA 3 . Brak
było ogólnonarodowej polityki związanej z zarządzaniem i przechowywaniem
dokumentacji, wykraczającej poza szczebel stanowy i lokalny. W XIX w. każdy
z urzędów federalnych przechowywał i zabezpieczał archiwalia we własnym
zakresie. Nie potrafiono wówczas prawidłowo ocenić ich wartości, jedynie najcenniejsze
dokumenty przekazywano do Biblioteki Kongresu.
Prezydent USA Calvin J. Coolidge podpisał 25 maja 1926 r. ustawę o wzniesieniu
budynku przeznaczonego do przechowywania dokumentów rządu fede-
1
Od drugiej połowy XVIII w. wybrani urzędnicy i pracownicy administracji federalnej podejmowali
działania zmierzające do zabezpieczenia dokumentów istotnych dla historii Stanów Zjednoczonych.
Byli to m.in. Charles Thompson (sekretarz Kongresu Kontynentalnego) oraz Ebenezer Hazad.
Działania te miały istotne znaczenie dla rozwoju administracji federalnej oraz powstania stolicy
państwa w Waszyngtonie, w której znalazły się główne ośrodki władzy federalnej (ustawodawczej,
wykonawczej i sądowniczej). D.R. McCoy, The Struggle to Establish a National Archives in the USA
[w:] Guardian of Heritage: Essays on the History of the National Archives, Waszyngton 1985, s. 1.
2
W 1903 r. akta Kongresu zostały przeniesione z Departamentu Stanu do Biblioteki Kongresu.
Pozostałe agencje federalne przechowywały akta we własnym zakresie; F.L.R. Schick, M. Carrol,
Records of the Presidency: Presidentail Papers and Libraries from Washington to Reagan, Phoenix
1989, s. 7; zob. również: M. Peterlejtner, Federalne materiały archiwalne w zbiorach Biblioteki Kongresu
w kontekście amerykańskiej sieci archiwalnej, „Archiwista Polski” 2008, nr 3, s. 77–90.
3
Pod koniec lat 30. XX w. Tadeusz Manteuffel zauważył, iż USA są jednym z nielicznych krajów
zachodniej cywilizacji, który nie przywiązywał wagi do własnych archiwaliów; T. Manteuffel, Archiwum
Narodowe Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej, „Archeion” 1937/1938, t. 15, s. 58–64.