ARCHEION

142
ARTUR R. SYPUŁA
cechy zewnętrzne) i materialne (wartość archiwalna) 79 . Powyższy przepis — podobnie
jak definicja „materiałów archiwalnych” z polskiej ustawy z 14 lipca
1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach nie wyłącza ze zbioru
archiwaliów dokumentacji powstającej w wyniku działalności osób fizycznych
i prawnych prawa prywatnego.
Podmioty, które z mocy prawa obowiązane są do zapewnienia właściwego
postępowania z dokumentacją, ustawodawca czeski podzielił na dwie grupy
— twórców publicznoprawnych i twórców prywatnoprawnych. Podział ten,
jak łatwo zauważyć, pokrywa się w znacznej mierze z konstrukcjami przyjętymi
w polskim prawie archiwalnym, nie jest z nim jednak tożsamy — różnice
wynikają z roli, jakie przedstawionemu podziałowi przypisują oba systemy
prawne. Obowiązek zachowywania dokumentów i umożliwienia właściwemu
miejscowo archiwum dokonania selekcji archiwaliów ciąży bowiem, zgodnie
z dyspozycją § 3 (2) czeskiej ustawy archiwalnej, na takich podmiotach,
jak:
− spółki handlowe i spółdzielnie, z wyłączeniem spółdzielni mieszkaniowych,
w zakresie dokumentacji wskazanej w załączniku nr 1,
− partie polityczne, ruchy polityczne, stowarzyszenia obywatelskie, związki
zawodowe, organizacje pracodawców, Kościoły i związki wyznaniowe,
izby zawodowe, fundacje i organizacje dobroczynne,
80
− notariusze w zakresie dokumentacji wskazanej w załączniku nr 1 .
Sposób przedstawienia w czeskiej ustawie archiwalnej listy podmiotów
prywatnoprawnych, zobowiązanych do właściwego postępowania z dokumentacją,
mógłby wskazywać, że katalog ten ma charakter zamknięty. W istocie
jest to katalog zamknięty, ale tylko w odniesieniu do jednostek, których obowiązki
są sformułowane w sposób pozytywny, tj. ustawodawca zobowiązuje je
do określonego postępowania z dokumentacją. Warto zauważyć, że cytowana
definicja „archiwaliów” wcale nie ogranicza możliwości zaliczenia do nich
także dokumentacji podmiotów innych niż wymienione w § 3. Interpretacja
takiego stanu prawnego prowadzi do wniosku, że na pozostałe podmioty prywatnoprawne
mogą być nakładane jedynie obowiązki o charakterze negatyw-
79
§ 2 : Pro účely tohoto zákona se rozumí f): archiválií takový záznam, který byl vzhledem k době
vzniku, obsahu, původu, vnějším znakům a trvalé hodnotě dané politickým, hospodářským, právním,
historickým, kulturním, vědeckým nebo informačním významem vybrán ve veřejném zájmu k trvalému
uchování a byl vzat do evidence archiválií; archiváliemi jsou i pečetidla, razítka a jiné hmotné
předměty související s archivním fondem či s archivní sbírkou, které byly vzhledem k době vzniku,
obsahu, původu, vnějším znakům a trvalé hodnotě dané politickým, hospodářským, právním, historickým,
kulturním, vědeckým nebo informačním významem vybrány a vzaty do evidence.
80
§ 3.2 : Povinnost uchovávat dokumenty a umožnit výběr archiválií mají za podmínek stanovených
tímto zákonem také a) obchodní společnosti a družstva s výjimkou bytových družstev, pokud
jde o dokumenty uvedené v příloze č. 1 k tomuto zákonu, b) politické strany, politická hnutí, občanská
sdružení, odborové organizace, organizace zaměstnavatelů, církve a náboženské společnosti, profesní
komory, nadace a nadační fondy a obecně prospěšné společnosti, c) notáři, pokud jde o dokumenty
uvedené v příloze č. 1 k tomuto zákonu.