ARCHEION

PODSTAWY WSPÓŁPRACY PAŃSTWOWEJ SŁUŻBY ARCHIWALNEJ W POLSCE…
163
mi wytwórcą materiałów archiwalnych wchodzących w skład niepaństwowego
ewidencjonowanego zasobu narodowego. Archiwum Akt Nowych stało się
właściwe dla podmiotów, których działalność rozciąga się na obszar całego państwa
44 . Natomiast dyrektorzy archiwów zostali zobligowani do wyznaczenia odpowiedzialnej
osoby lub zespołu ludzi, w zależności od potrzeb, którego celem
jest moderowanie działań na rzecz wzajemnej współpracy 45 .
Po zakończeniu rozpoznania dyrektor właściwego archiwum państwowego
kieruje do podmiotu ofertę nawiązania lub kontynuacji współpracy. Jest to zatem
działanie legalne, które znajduje swoje umocowanie w ustawie archiwalnej,
ustawach zawieranych przez państwo z poszczególnymi Kościołami i związkami
wyznaniowymi oraz w konkordacie. W niczym zatem nie narusza wewnętrznego
prawa tych wspólnot zgodnie z polskim porządkiem prawnym dotyczącym
autonomii i niezależności państwa oraz Kościołów i związków wyznaniowych.
Deklaracja zainspirowana propozycją ze strony właściwego archiwum państwowego
powinna określać zakres współpracy. W zarządzeniu zostały wymienione
możliwości w obszarze kancelarii i archiwum bieżącego oraz archiwum
przechowującego materiały archiwalne i dokumentację niearchiwalną 46 .
Wydaje się, że szczególnie cenne mogłyby stać się także inne propozycje, jak
periodyczne szkolenia i wzajemne stałe konsultacje, mające na celu upowszechnianie
metodyki archiwalnej w podmiotach konfesyjnych. Obecność archiwów
Kościołów i związków wyznaniowych w polskiej przestrzeni publicznej jest
niezaprzeczalna. Aczkolwiek dostęp do ich zasobów może w niektórych wypadkach
być związany z cenzusem wyznaniowym lub mieć charakter uznaniowy, to
jednak bariery te nie powinny hamować bieżącej inicjatywy państwowej służby
archiwalnej dotyczącej opieki nad niepaństwowym ewidencjonowanym zasobem
archiwalnym. Ostatecznie bowiem materiały archiwalne powstałe i powstające
w podmiotach konfesyjnych stanowią przecież część narodowego zasobu
archiwalnego, bez względu na właściciela.
Podsumowanie
Na początku XXI w. polityka archiwalna centralnego organu administracji
rządowej, jakim jest Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych, z pewnością
nie może skupiać się głównie na trosce o państwowy zasób archiwalny. W obecnych
czasach wzrost roli osób fizycznych i inicjatyw społecznych w życiu społeczno-polityczno-gospodarczym
demokratycznego państwa jest faktem niezaprzeczalnym.
W ten krąg działań wpisują się Kościoły i związki wyznaniowe,
które stają się aktywne w różnych dziedzinach współczesnego życia. Ich działal-
44
Zarządzenie nr 16 NDAP par. 2 p. 2.
45
Ibidem, par. 3.
46
Wytyczne 1.1.