ARCHEION

688 PRZEGLĄD CZASOPISM
Publikacja 24 listów Wiktora I. Szunkowa (1900–1967) z lat 1943–1945
przypomina sylwetkę tego wybitnego badacza dziejów Syberii, którego nawet
w warunkach frontowych zaprzątały sprawy zawodowe (nr 1, s. 93–116). Wyjątki
wspomnień pisarza Sergiusza N. Siergiejewa-Ceńskiego (1875–1958) przybliżają
sylwetkę Iwana S. Szmieliewa (1873–1950), pisarza i myśliciela, przebywającego
od 1922 r. na emigracji w Paryżu (nr 5, s. 98–108). Zamieszczono
też kilka wypowiedzi poety Sergiusza M. Gorodeckiego o Aleksandrze Błoku
— byli oni kolegami ze studiów w Petersburgu (nr 5, s. 108–113). Opublikowane
zostały fragmenty zapisków pamiętnikarskich różnych osób: dziennika uczonego
G.M. Łowica z naukowej wyprawy, której celem było ustalenie danych
geodezyjnych miast na podstawie obserwacji astronomicznych, prowadzącej
z Dmitrowska do Saratowa w 1772 r. (nr 4, s 93–101), oraz zapisków włościanina
z guberni wiackiej z końca XIX w., które były wynikiem pracy zadanej mu
w szkole (nr 2, s. 101–113).
Z edycji źródłowych zawierających materiały dotyczące innych zagadnień
należy wymienić publikacje kilkunastu dokumentów na temat organizacji szkolnictwa
rzemieślniczego na przełomie XIX i XX w. (nr 6, s. 76–92) oraz problemów
złotniczego rzemiosła artystycznego w latach 50. XX w. (nr 6, s. 93–104).
Kilkanaście zamieszczonych recenzji i informacji o publikacjach dotyczy
głównie wydawnictw źródłowych.
Recenzję pierwszego tomu nowej edycji dzienników Mikołaja II, obejmujących
lata 1894–1904, przygotował prof. Władimir P. Kozłow. Jego zdaniem,
zapiski mające kronikarski charakter są kapitalnym źródłem do poznania osobowości
cara, jego upodobań i dziwactw, a także jego rodziny oraz członków dworu,
przybliżają też przebieg różnych wydarzeń. Z tego względu recenzent zwrócił
uwagę na przygotowanie wydawnictwa nie zawsze odpowiadające stosowanym
zasadom archeografii. Przede wszystkim zastrzeżenia budzi przygotowany aparat
pomocniczy, pomimo że sporządzono zarówno indeks osobowy i geograficzny.
Wiele ważnych zdarzeń nie opatrzono niezbędnymi komentarzami, np. nie
ustalono nazwisk posłów obecnych na audiencji, a dodano informacje o niektórych
sprawach mniejszej rangi (nr 5, s. 114–120). W. P. Kozłow przygotował też
obszerną recenzję pierwszego tomu zbioru dokumentów Związku Pisarzy Radzieckich
z lat 1925–1941, wydanego w 2011 r. pod znaczącym tytułem Między
młotem a kowadłem. Opublikowane dokumenty, fragmenty wspomnień, listy itp.
(niespełna 300 pozycji) stanowią, zdaniem recenzenta, wstrząsające świadectwo
tamtej epoki, odsłaniają prawdziwe oblicze wybitnych twórców i mniej znanych
przedstawicieli inteligencji, ukazują przemożny, degradujący wpływ ideologii
i związku na ówczesne życie intelektualne. Recenzent wysoko ocenił tę edycję
źródłową, przygotowaną zgodnie z zasadami archeografii, począwszy od trafnego
doboru opublikowanych materiałów (nr 1, s. 117–121).
Zrecenzowana została kolejna publikacja materiałów z Archiwum Naukowego
Centrum „Holokaust” — dokumentów i zapisków Żydów z okresu 1941–