ARCHEION

84
BARTOSZ NOWOŻYCKI
gać wszelkich instrukcji udzielonych mu przez obecnego lub byłego prezydenta,
chyba że prawomocnym wyrokiem sądu postanowiono inaczej. Prawo do dostępu
do dokumentów niejawnych przyznano Archiwiście Stanów Zjednoczonych
i personelowi NARA, wykonującym zadania statutowe. Materiały prezydenckie
mogą zostać ujawnione na wezwanie sądu, ze względu na potrzebę urzędującego
prezydenta lub Kongresu, a także byłego prezydenta lub jego pełnomocnika. Archiwista
Stanów Zjednoczonych ma obowiązek ogłosić wszelkie przepisy dotyczące
brakowania, ograniczenia dostępu oraz współpracy w tej kwestii z innymi
instytucjami federalnymi 57 .
Materiały archiwalne wiceprezydenta (Vice-Presidential records) podlegają
tym samym przepisom prawnym co materiały prezydenckie. Archiwista Stanów
Zjednoczonych może zdeponować tego typu materiały w niepaństwowym repozytorium
akt (ten rozdział USC nie sankcjonuje powstania odrębnych repozytoriów
dla materiałów wiceprezydentów) 58 .
Fundusz powierniczy archiwum narodowego
Dla archiwów narodowych ustanowiono fundusz powierniczy (National Archives
Trust Fund), z radą (Board) jako jego organem zarządzającym 59 . Rada składa
się z: Archiwisty Stanów Zjednoczonych jako przewodniczącego, sekretarza skarbu
i przewodniczącego National Endowment for the Humanities 60 . Członkostwo
w radzie nie jest równoznaczne ze sprawowaniem urzędu w rozumieniu prawa
USA. Rada posiada prawo posługiwania się pieczęcią urzędową. Może korzystać
z usług i personelu NARA w zakresie administrowania funduszem i projektów
wydawniczych. Ma prawo przyjmować przepisy prawne odpowiednie do profilu
działalności, a także powoływać pracowników i ustanawiać ich wynagrodzenie
w zależności od funkcji 61 . Rada funduszu posiada uprawnienia i obowiązki powiernika
w stosunku do nieruchomości i funduszy. Ma również prawo przenieść
część zasobów na rzecz NARA, ażeby były wydatkowane na działalność archiwalną.
Może przyjmować i starać się o donacje na rzecz archiwów narodowych 62 .
Sekretarz skarbu zasiadający w radzie posiada prawo do inwestowania pieniędzy
oraz papierów wartościowych wchodzących w skład funduszu, które
zwolnione są od podatku 63 . Dochody z funduszu powierniczego oraz wpływy
57
Zob.: USC, § 2005–2206, rozdział 22, część 44.
58
Zob.: ibidem, § 2207, rozdział 22, część 44.
59
Zob.: ibidem, rozdział 23, część 44; strona internetowa U.S. Government Painting Office:
.
60
National Endowment for the Humanities powstał w 1965 r. jako niezależna agencja federalna,
jest jednym z największych grantodawców humanistycznych programów w USA.
61
Zob.: USC, § 2301–2302, rozdział 23, część 44.
62
Zob.: ibidem, § 2303–2305, rozdział 23, część 44.
63
Zob.: ibidem, § 2306, rozdział 23, część 44.