ARCHEION

ELITA UMYSŁOWA W KANCELARII I NA DWORZE KSIĄŻĄT MAZOWIECKICH…
425
Ważną rolę w otoczeniu ostatnich władców mazowieckich odgrywał Paweł Popielski,
sekretarz książęcy. Był on synem Mikołaja z Popielżyna h. Nałęcz, sędziego
zakroczymskiego 139 . Kształcił się na Uniwersytecie Krakowskim, do którego
metryki wpisany został w letnim semestrze w 1500 r., za rektoratu Jana z Reguł 140 .
W okresie panowania ostatnich Piastów mazowieckich związał się z dworem książęcym.
Był członkiem rady książęcej (od 1521); występował również z tytułem
sekretarza, co świadczy, że wchodził w skład kancelarii. Jako kanonik warszawski
i członek rady książęcej wziął udział (11 sierpnia 1522) w sejmie mazowieckim
w Czersku, który podjął uchwałę o nałożeniu kontrybucji na mieszkańców księstwa
w związku z ogłoszoną przez króla wyprawą przeciwko Tatarom 141 . W charakterze
członka rady książęcej uczestniczył, do roku 1526, we wszystkich niemal
kolejnych sejmach mazowieckich 142 . Na mocy testamentu został obdarowany
przez Janusza III zapisem 20 kop groszy 143 . Dalsza jego kariera związana była
z biskupem płockim Andrzejem Krzyckim. Został jego kanclerzem. Był również
archidiakonem płockim (1537). Zmarł po 9 września 1539 r. 144
Wśród pisarzy i sekretarzy ostatnich książąt mazowieckich spotykamy Jana
Bielińskiego h. Junosza 145 . W zachowanych zapiskach w Metryce 146 oraz księgach
sądowych mazowieckich (m.in. warszawskich i zakroczymskich) występuje
on jako pisarz dworski (1522), a następnie sekretarz (1523) książąt mazowieckich
Stanisława i Janusza III 147 . Był on również kanonikiem warszawskim
i pułtuskim oraz uczestniczył w sejmach mazowieckich w latach 1525–1526 148 .
Jako pracownik kancelarii należał do najbliższego otoczenia ostatniego Piasta
mazowieckiego, Janusza III. Książę zapisał mu w testamencie 100 dukatów 149 .
Dalszą karierę związał z dworem królewskim, zostając sekretarzem króla Zygmunta
I. Występował wówczas jako Jan Bieliński z Cieksyna, kanonik warszaw-
139
Na jego temat: A. Sołtan, Popielski Paweł, PSB, t. 27, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk
1972, s. 586–587; J. Tęgowski, Najbliższe otoczenie, s. 19; A. Salina, Polityka książąt, s. 357.
140
Metryka Uniwersytetu, t. 1, s. 567: Paulus Nicolai de Popielszyno dedit 4 gr.
141
IMT, t. 2, nr 232.
142
B. Sobol, Sejm i sejmiki, s. 167.
143
J. Tęgowski, Testament, s. 87.
144
A. Sołtan, Popielski Paweł, s. 587.
145
A. Wolff, W. Budka, Bieliński Jan h. Junosza (zm. 1546) bp płocki, z rodziny Ziemaków, PSB,
t. 2, Kraków 1936, s. 51.
146
W Metryce książęcej (AGAD, MK 339, k. 47v.) zapisano czynność, której dokonano wobec
specjalnego posłańca, sekretarza książęcego Jan Bielińskiego: coram venerabili Joanne Byelinski de
Cexino canonico Polthoviensi, secretario nostro.
147
AGAD, Warszawskie ziemskie i grodzkie, sygn. 5, s. 341: Joannes Bilinski canonicus Polthoviensis
et notarius curie (1522); MK 32, k. 147 v.: venerabilis Joannes Bilinski canonicus Polthoviensis
et secretarius noster (1523).
148
B. Sobol, Sejm i sejmiki, s. 167.
149
J. Tęgowski, Testament, s. 81: Item domino Joanni Bilinski canonico Warschoviensi, secretario
suo legavit centum ducatos in moneta solvendos.