ARCHEION

306
ALICJA KULECKA
Archiwum w Wilnie zobowiązane było także do stosowania przepisów metodycznych
obowiązujących w placówkach podlegających Wydziałowi Archiwów
Państwowych, a następnie dyrektorowi Archiwów Państwowych. Oprócz
kształtowania zasad dotyczących opracowania i ewidencji zasobu, centrala określiła
też zasady korzystania z zasobu archiwalnego przez urzędy 129 oraz scalania
akt 130 .
Zgodnie z wymienionymi „zasadami porządkowania” każde archiwum było
obowiązane posiadać „inwentarz generalny”, stanowiący „wyliczenie wszystkich
po kolei działów, czyli jednostek archiwalnych, z podaniem treści, wymieniem
poddziałów”, „wykazanie przy każdym dziale ilości tomów, tek, plików”,
„repertoriów, sumariuszy i indeksów” 131 . Oprócz inwentarza generalnego powinien
był istnieć również szczegółowy. Zasadą było także wyodrębnianie dokumentów
i map 132 w zasobie archiwalnym, a więc wyłączanie ich z zespołów.
Używając współczesnej nam terminologii, archiwum powinno było posiadać
spis zespołów i zbiorów.
W 1926 r. archiwum posiadało wiele pomocy archiwalnych. Znaczna ich
część powstała jeszcze w trakcie istnienia aktotwórców. Najczęściej były tworzone
przez kancelarię instytucji. Z reguły każdy zespół archiwalny posiadał
kilka rodzajów pomocy: katalogi, sumariusze, skorowidze, spisy spraw. Jedną
z najstarszych wówczas posiadanych pomocy był indeks alfabetyczny do ksiąg
Trybunału Litewskiego. Nosił on tytuł „Zbiór regestrów tyczących się akt Trybunału
Litewskiego, stosownie do opisania przez Sąd Główny Wileński sporządzonego
w r. 1825 listopada dnia ułożony i oprawny”. Indeks liczył 1655 kart. Jego
autorami byli archiwariusze archiwum trybunalskiego — Andrzej Malczewski,
Ignacy Tomaszewski i Jan Zienkowicz 133 . Do jego sporządzania wykorzystano
także spisy wykonane jeszcze za czasów Rzeczypospolitej. Skorowidz ten został
uzupełniony w latach 1922–1923. Jedna z pracownic archiwum, Stefania Hołubicka,
sporządziła bowiem skorowidz alfabetyczny do 27 ksiąg trybunalskich
z XVIII w. 134 Do ksiąg tych istniał także drukowany katalog Iwana Sprogisa. Archiwum
przechowywało jego rękopis. Wykorzystywało także sumariusze i opisy
ksiąg wykonane przez Mikołaja Horbaczewskiego. Niektóre księgi trybunalskie
posiadały sumariusze umieszczone na początku lub na końcu.
Archiwum Murawiewskie posiadało zarówno drukowane spisy, inwentarze,
indeksy, katalogi, jak i spisy spraw poszczególnych segmentów zbioru, np. au-
129
Ibidem, „Korzystanie z archiwów państwowych przez urzędy państwowe, samorządowe,
instytucje użyteczności publicznej i naukowe”, k. 2–3.
130
Ibidem, „Okólnik MWRiOP”, 1 września 1930, k. 1.
131
Ibidem, „Porządkowanie”, k. 15.
132
Ibidem.
133
Ibidem, sygn. 5, „Odpowiedź na kwestionariusz”, k. 53 v.
134
Ibidem.