ARCHEION

28 EMILIA LEŚNIEWSKA
materiałów archiwalnych dla potrzeb gospodarki narodowej. Niedoskonałość
dotychczasowych przepisów w dziedzinie zarządzania materiałami archiwalnymi
powoduje wiele nieporozumień w zakresie gromadzenia i opracowywania
zasobu, jego udostępniania, brakowania. Brak precyzyjnych przepisów utrudnia
prawidłowy nadzór nad archiwami zakładowymi, będącymi podstawowym
ogniwem gromadzenia materiałów archiwalnych. Dekret o archiwach państwowych
i akty wykonawcze do niego z przyczyn zupełnie zrozumiałych nie mogły
uwzględniać zagadnień, którymi dzisiaj zajmuje się archiwistyka jako nauka,
a archiwa jako jednostki organizacyjne. Nowe prawo archiwalne ma wypełnić
lukę w dotychczasowych rozwiązaniach prawnych, które z punktu widzenia archiwistyki
jest niezbędne, np. prowadzenie przez archiwa państwowe prac naukowo-badawczych,
jako ich główne, statutowe zadanie” 10 . Mając na uwadze
powyższe postulaty środowiska archiwistów, należy stwierdzić, że zmiana prawa
archiwalnego była konieczna, a argumentów za nią przemawiających z każdym
rokiem przybywało coraz więcej.
O potrzebie zmiany prawa archiwalnego w Polsce mówiono wiele na początku
lat 60. XX w. Najwyraźniej wypowiedział się na ten temat ówczesny dyrektor
NDAP Henryk Altman, który podczas jednej z konferencji stwierdził: „Pragniemy
uzyskać dla archiwów państwowych uprawnienia w zakresie wpływu na
działalność archiwów autonomicznych w dziedzinie metodycznej. Chcemy uzyskać
ustawową sankcję naszego wpływu na kształtowanie się biurowości i systemów
kancelaryjnych w urzędach, instytucjach i przedsiębiorstwach, a przez
to uzyskać bardziej skuteczny instrument zabezpieczania narastającego zasobu
archiwalnego” 11 . Wystąpienie Altmana oraz innych osób związanych z archiwami,
ich propozycje nowelizacji ogólnopolskich przepisów archiwalnych,
stały się przyczynkiem do rozpoczęcia prac nad poprawą prawa archiwalnego.
Postulat podjęcia prac nad nowelizacją przepisów znalazł się po raz pierwszy
oficjalnie w projekcie „Planu pracy NDAP i podległych jej archiwów na lata
1966–1970” 12 . Plan ten został zaakceptowany przez Radę Archiwalną w maju
1966 r., a w październiku tego samego roku został przyjęty w drodze uchwały
przez Kolegium Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego i podpisany przez ówczesnego
ministra resortu Henryka Jabłońskiego 13 . Zgodnie z uchwałą zobowiązano
Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych do przedłożenia, do końca lutego
1967 r., założeń generalnych w sprawie prac w zakresie nowelizacji przepisów
prawnych dotyczących struktury organizacyjnej archiwów w Rzeczypo-
10
AZ NDAP, sygn. 163/1, „Projekt ustawy o materiałach archiwalnych i archiwach z sierpnia
1978 roku”.
11
H. Altman, W dziesięciolecie dekretu o archiwach państwowych, „Archeion” 1962, t. 37,
s. 7–17.
12
AZ NDAP, sygn. 22/27, „Plan pracy Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych i podległych
jej archiwów na lata 1966–1970”, s. 80–84.
13
Biuletyn Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych” 1966, nr 4/66.