ARCHEION

680 PRZEGLĄD CZASOPISM
Charakterystyki materiałów źródłowych obejmują dość różnorodny zestaw
archiwaliów z różnych epok. Przedstawione zostały dzieje powstania, stan
zachowania, a także ocena wartości źródłowej następujących materiałów archiwalnych
— z najstarszych: zbioru praw z 1600/1601 r. i materiałów archiwalnych
związanych z polityką fiskalną Borysa Godunowa (nr 1, s. 45–54), ksiąg
— spisów podymnego za okres 1677/1678 r. sporządzonych dla miejscowości
europejskiej części Rosji (nr 2, s. 30–39) i moskiewskiego latopisu powstałego
pod koniec XVII w. (nr 2, s. 68–74).
Z okresów późniejszych scharakteryzowano źródła do dziejów edukacji i nauki
z przełomu XIX i XX w., a mianowicie kształtowania wyższego szkolnictwa
„przemysłowego”, tj. technicznego, ekonomicznego i innych nauk stosowanych
w Petersburgu oraz kadr profesorsko-nauczycielskich na rosyjskich uniwersytetach,
włącznie z Uniwersytetem Warszawskim (nr 3, s. 45–60). Przedstawione
zostały zachowane archiwalia dotyczące kontynuowania przez Rosję Radziecką
polityki carskiej zmierzającej do uzyskania wpływów w chińskiej prowincji
Sinciang (nr 6, s. 59–66) oraz handlu mieszkańców Czukotki z kompaniami
amerykańskimi na przełomie XIX i XX w. (nr 1, s. 55–61), a także dokumenty
organizacji społecznych w regionie wiacko-kamskim do początku XX w. (nr 1,
s. 61–67). Mało znany fakt dokonywania nagrań muzyki kaukaskiej na początku
XX w. przez przedstawicieli londyńskiej kompanii „Gramofon” oraz archiwalia
z tym związane opisała prof. Ałła N. Sokołowa z Uniwersytetu Adygejskiego
(nr 2, s. 39–47). Opublikowano rozważania na temat znaczenia akt notarialnych
z okresu 1950–1980 dla badań nad życiem codziennym na przykładzie archiwaliów
z zasobu Archiwum Państwowego Kraju Stawropolskiego (nr 6, s. 67–74).
Scharakteryzowane zostały archiwalia zachowane w Rosyjskim Państwowym
Archiwum Literatury i Sztuki, obrazujące interesujące losy powstania wybitnego
filmu Elema G. Klimowa Agonia, poświęconego spiskowi oficerów przeciwko
Grigorijewowi Rasputinowi w 1916 r. Prace nad nim rozpoczęły się w 1965,
a film ukończony w 1981 r. był przez kilka lat niedopuszczony do dystrybucji
w ZSRR (nr 2, s. 90–94).
Trzy artykuły dotyczą zasobu Państwowego Archiwum Federacji Rosyjskiej
w Moskwie. Jekaterina L. Kisielewa omówiła nowo zbadane źródła do dziejów
radzieckich jeńców w czasie drugiej wojny światowej (podstawowe dane w bazie
„Memoriał”) zachowane w tym archiwum, w aktach Nadzwyczajnej Komisji
Państwowej do ustalania i śledzw dotyczących strat wyrządzonych przez niemiecko-faszystowskich
najeźdźców i współwinnych obywatelom, kolektywnym gospodarstwom,
organizacjom społecznym, państwowym przedsiębiorstwom i instytucjom.
Jest to w zasadzie olbrzymi zbiór dokumentów, które służyły m.in.
w przygotowaniu materiałów na potrzeby procesu norymberskiego. Znalazły się
w nim akta kancelarii obozu na Majdanku, wśród nich 76 spisów zmarłych w lazarecie
w marcu 1944 r., które pozwoliły na wyjaśnienie losów kilku jeńców radzieckich.
Natomiast inny dokument, noszący w języku rosyjskim tytuł „Księga