ARCHEION

158
PAWEŁ WOLNICKI
z Konferencją Episkopatu Polski (art. 25 p. 2). W praktyce wiele archiwów proweniencji
katolickiej udostępnia i upowszechnia swój zasób osobom wykonującym
kwerendy, a informacje o formach tych działań prezentuje na stronie internetowej
21 . Z kolei art. 25 p. 1 konkordatu zobowiązuje biskupa diecezjalnego do
powołania specjalnej komisji, której zadaniem byłaby współpraca z właściwymi
władzami państwowymi w celu ochrony materiałów archiwalnych. Te przepisy
konkordatowe pozostają na chwilę obecną wciąż w sferze realizacji 22 . Jest to jedynie
podmiotowe uszczegółowienie deklaracji dotyczącej współdziałania między
administracja publiczną a Kościołem rzymskokatolickim w Polsce, zawarte
w ratyfikowanej umowie międzynarodowej między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą.
Konkordat zawiera zatem normę kompetencyjną dla organów
właściwych ze strony Kościoła rzymskokatolickiego w sprawach dotyczących
materiałów archiwalnych. Zgodnie z porządkiem prawnym współpraca dotycząca
materiałów archiwalnych powinna przybrać formę instytucjonalną i przebiegać
między dwoma kompetentnymi podmiotami.
Normatywy kanoniczne
Kościoły i związki wyznaniowe będące w posiadaniu materiałów archiwalnych
przechowują je w archiwach należących do tych podmiotów konfesyjnych
lub ich jednostek organizacyjnych. Zajmują się przede wszystkim, we własnym
zakresie, ich gromadzeniem, ochroną i udostępnianiem. Regulacje związane
z funkcjonowaniem archiwów Kościołów i związków wyznaniowych niekatolickich
w Polsce opierają się na regulaminie i statucie jednostek organizacyjnych
tych wspólnot, a przede wszystkim na zwyczaju. W prawie wewnętrznym tych
wspólnot brakuje w zasadzie zapisów o instytucji archiwum i zasadach korzystania
z niego 23 . O archiwum zboru i diecezji wspomina m.in. Prawo Zborowe
Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego 24 . Ustawodawca, mówiąc o archiwum,
podkreśla, że może ono być „do wglądu zboru”, co niekoniecznie wskazuje na
21
K. Dowgiało, Wykaz archiwów diecezjalnych Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce, „Archiva
Ecclesiastica”, t. 7, 2014, nr 7, s. 125–138; K.A. Kołodziejczyk, Wykaz archiwów zakonnych i zgromadzeń
zakonnych żeńskich i męskich Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce, ibidem, s. 81–123.
22
Zdaniem P. Steczkowskiego w polskiej rzeczywistości mogłoby zostać zastosowane rozwiązanie
włoskie określone w porozumieniu z 18 kwietnia 2000 r., zawartym między ministrem właściwym
do spraw kultury i przewodniczącym włoskiej konferencji episkopatu — tekst porozumienia:
Gazzetta ufficiale Serie gen. — n. 159 (10 lipca 2000); P. Steczkowski, Model włoski funkcjonowania
archiwów kościelnych. Aspekt kanoniczno-prawny [w:] Ogólnopolskie sympozjum naukowe. Udostępnianie
zasobów archiwów kościelnych. 15 kwietnia 2009 r., „Wiadomości Archidiecezji Częstochowskiej”,
t. 83, 2009, nr 7–8, s. 38–49.
23
P. Borecki, C. Janik, Prawo wewnętrzne nierzymskokatolickich związków wyznaniowych w Polsce.
Wybór aktów prawnych, Warszawa 2012.
24
Prawo Zborowe Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego, Warszawa 2013.