ARCHEION

ELITA UMYSŁOWA W KANCELARII I NA DWORZE KSIĄŻĄT MAZOWIECKICH…
415
w 1497 r. 67 Wiadomość ta może uchodzić za wiarygodną, gdyż w Wyszkowie
nad Bugiem znajdował się dwór biskupów płockich. Informację o śmierci biskupa
w Wyszkowie 68 zamieszcza również Bartosz Paprocki w Herbarzu rycerstwa
polskiego, jednak błędnie przypisuje mu pochodzenie szlacheckie i herb Ostoja
69 . Piotr Chodkowski został pochowany 15 lipca 1497 r. w katedrze płockiej,
w ufundowanej przez siebie kaplicy 70 .
Wykształcenie uniwersyteckie posiadał również kanclerz ostatnich książąt
mazowieckich Mikołaj Żukowski 71 . Pochodził z Żukowa, wsi w ziemi liwskiej,
w parafii Niwiska. Był synem Abrahama h. Junosza. Zapisał się na Uniwersytet
Krakowski w 1483 r., za rektoratu Jana z Latoszyna 72 . Studia w Krakowie
zwieńczył tytułem bakałarza sztuk wyzwolonych, który uzyskał w 1486 r., za
dziekanatu Wojciecha z Brudzewa 73 . Przed wstąpieniem na służbę książąt mazowieckich
występował, jako notariusz publiczny przy Wojciechu Taborze, biskupie
wileńskim i współpracowniku Aleksandra Jagiellończyka 74 . Był pisarzem
i sekretarzem Aleksandra Jagiellończyka, a później Zygmunta I. Jako sekretarz
królewski był wysyłany w misjach, m.in. do Rzymu w 1507 r. 75 Będąc pracownikiem
kancelarii wielkoksiążęcej, występował z tytułem sekretarza królewskiego
(secretarius regius), o czym świadczy formuła kancelaryjna na dokumencie
z 10 lutego 1506 r. w brzmieniu: per manus venerabili Nicolai de Zukowo, prepositi
Srzedensis et canonici Vilnensis, secretarii nostri, qui presencia habuit
67
Vitae episcoporum Plocensium abbreviatae cum continuatione Laurentii de Wszerecz, wyd. 1,
W. Kętrzyński, Monumenta Poloniae Historica, t. 6, wyd. 2, Warszawa 1961, s. 612.
68
W Wyszkowie (9 maja 1655) zmarł także inny ordynariusz płocki — Karol Ferdynand Waza,
biskup wrocławski (1625–1655) i płocki (1641–1655); Z. Wdowiszewski, Genealogia Jagiellonów
i Domu Wazów w Polsce, 2005, s. 235.
69
B. Paprocki, Herby rycerstwa, s. 368; także błędnie w Herbarzu Uruskiego (Rodzina herbarz
szlachty polskiej, oprac. S. Uruski, przy współpracy A. Kosińskiego, t. 2, Warszawa 1905, s. 245)
podano, że biskup Chodkowski pieczętował się herbem Kościesza.
70
Vitae episcoporum, s. 612.
71
Na jego temat: A. Wolff, Studia nad urzędnikami mazowieckimi 1370–1526, Wrocław–Warszawa
1962, s. 228, 238; idem, Źródła do dziejów zamku warszawskiego z lat 1313–1549, „Rocznik
Warszawski”, t. 15, 1979, nr 65, przyp. 4; M. Piber-Zbieranowska, Liw jako oprawa (wdowia) księżnych
mazowieckich i teren ich działalności [w:] Materiały sesji archiwalno-historycznej. Dzieje ziemi
liwskiej i powiatu węgrowskiego 2003 r., „Rocznik Liwski” 2005/2006, t. 1, s. 101; J. Tęgowski,
Testament ostatniego Piasta mazowieckiego, „Przegląd Historyczny” (cyt. dalej: PH) 2005, t. 96,
s. 81–82, przyp. 12; idem, Najbliższe otoczenie ostatniego z Piastów mazowieckich w świetle testamentu
księcia Janusza III [w:] Władza i prestiż, s. 19; W. Chorążyczewski, Przemiany organizacyjne
polskiej kancelarii królewskiej u progu czasów nowożytnych, Toruń 2007, s. 132–133; J. Grabowski,
Dynastia Piastów mazowieckich, s. 584–585.
72
Metryka Uniwersytetu, t. 1, s. 433: Nicolaus Habrahe de Zukow solvit 2 gr.
73
Księga Promocji, s. 79.
74
P. Nitecki, Biskupi, s. 207.
75
M. Biskup, Polska a zakon krzyżacki w Prusach w początkach XVI wieku. U źródeł sekularyzacji
Prus Krzyżackich, Olsztyn 1983, s. 262–264.