ARCHEION

494 URSZULA KACPERCZYK
odbyło się na kolejnych 14 sesjach w październiku (7–29) 1790 r., na których
przeprowadzono 12 głosowań. Większość z nich dotyczyła sprawy przedłużenia
konfederacji i wyboru nowych posłów na sejmikach, które miały odbyć się
w następnym miesiącu. Ze względu na zbliżający się termin sejmików chciano
więc je szybko rozstrzygnąć. Później z kolei, przez kolejne półtora miesiąca obrad
sejmu (do końca obrad w pojedynczym składzie posłów), nie przeprowadzono
żadnego głosowania.
Pod względem formalnym wszystkie 131 głosowania można podzielić na
trzy kategorie:
− głosowania tajne (6),
− tylko głosowania jawne (51),
− głosowania jawne, po których następowało decydujące głosowanie tajne (74).
Wyłącznie głosowania tajne obowiązywały przy wyborze deputowanych do
niektórych deputacji sejmowych (Deputacji spraw zagranicznych, Deputacji do
przygotowania projektu o sejmikach), komisarzy do komisji rządowych (Komisji
Wojskowej Obojga Narodów, Komisji Policji Obojga Narodów) oraz do Asesorii
i sądu sejmowego ekstraordynaryjnego. Głosowanie polegało na zakreślaniu na liście
kandydatów zgłoszonych wcześniej. Należało zaznaczyć odpowiednią liczbę
senatorów i posłów z poszczególnych prowincji sejmowych. W ASCz nie zachował
się ani jeden rejestr z tych głosowań. Z głosowań tych znajdujemy w diariuszach
sejmowych tylko niekiedy informacje o liczbie wydanych list do głosowania
(bez wyszczególnienia sejmu i senatu) i osobach wybranych do wyżej wymienionych
instytucji. Przy wyborach do deputacji i komisji mamy podaną także liczbę
głosów, jaką uzyskiwali wybrani kandydaci. Liczba uzyskanych głosów odzwierciedla
uznanie i popularność, jaką ci kandydaci cieszyli się w sejmie.
Zgodnie z aktem konfederacji jawne głosowanie obowiązywało przy sprawach
podatkowych. Często jednak również w innych sprawach ograniczano się do głosowania
jawnego. Na 51 głosowań jawnych, po których nie odbyło się tajne, tylko
22 dotyczyły spraw podatkowych. W pozostałych sytuacjach przewaga głosów była
tak duża, że przeciwnicy nie widząc szans na zmianę wyników głosowania, nie żądali
głosowania tajnego lub wycofywali się z niego. Czasami upór jednej czy dwóch
osób powodował, że w ogóle odbywało się głosowanie. Podczas głosowania w sprawie
zawarcia konwencji z bankierem Piotrem Tepperem, dotyczącej negocjowanej
pożyczki w Genui, tylko kasztelan Jacek Jezierski był przeciwny 23 . Z kolei przeciwko
utworzeniu Komisariatu Wojskowego głosowało tylko dwóch posłów — krakowski
Marcin Ślaski i lubelski Feliks Rościszewski 24 . W trakcie głosowania jawnego nie
ograniczano się tylko do oddania głosu. Uczestniczący w nim często wygłaszali dłu-
23
Nie zachował się z tego głosowania formularz z senatu, jednak wynika to z przebiegu całej sesji
oraz późniejszych uwag kasztelana Jezierskiego dotyczących tej pożyczki (np. sprawa nobilitacji —
krytycznie o pożyczce).
24
Formularz głosowania izby poselskiej w sprawie utworzenia Komisariatu Wojskowego, ASCz,
t. 12, k. 622–24 v.