ARCHEION

MATERIAŁY DO DZIAŁALNOŚCI SŁUŻB BUDOWLANO-INŻYNIERSKICH…
547
w tym warszawską, a w jej obrębie na akta poszczególnych miast 62 . Odzwierciedlają
one całokształt spraw związanych z ich funkcjonowaniem, w tym również
odnoszące się do zagadnień urbanistyki i architektury miejskiej. Praktycznie
w każdym z poszytów odnaleźć można m.in. korespondencję i raporty komisji
wojewódzkich (gubernialnych) w sprawach: budowy i naprawy obiektów użyteczności
publicznej (takich jak: ratusze, rzeźnie, szpitale, poczty), utrzymania
i naprawy mostów, ulic i placów oraz oczyszczania i oświetlenia miasta.
Dokumentacja ta ma również odniesienie do Łowicza i Bolimowa. Cenną
jej częścią są mapy wielkoskalowe fragmentów miasta oraz projekty architektoniczne
budowli, będące najczęściej załącznikami do przesyłanych pism. Wymienia
je wydany w 1974 r. Katalog rysunków architektonicznych… z akt KRSW 63 .
Ogółem planów z Łowicza jest tam wymienionych osiem, w tym jeden plan
sytuacyjny dotyczący traktu podmiejskiego z 1847 r., oraz cztery projekty techniczne
budowli, natomiast w przypadku Bolimowa podane są trzy plany.
Z bardziej interesujących planów mieszczących się w aktach KRSW warto
poświęcić więcej uwagi przynajmniej dwom 64 . Pierwszy z nich to kolorowana
mapa sporządzona przez budowniczego obwodu sochaczewskiego Jana Łuczaja
z 24 maja 1826 r., nosząca tytuł „Plan sytuacyjny possessyi W-go [Jana Feliksa]
Wilskiego 65 pod nr 221 przy ulicy Rynek Starego Miasta sytuowany […]”, która
przypuszczalnie została zdjęta z planu regulacyjnego miasta Gustawa Viebiga 66 .
Na planie zostały umieszczone ulice: Podrzeczna, Zduńska, Glinki, Warszawska,
Mostowa, Tkaczew, nowo wytyczony trakt bity do Warszawy (dziś ulica
3 Maja) oraz Rynek Starego Miasta, folwark i ogród księży misjonarzy, hauptwach,
czyli areszt na rynku, zabudowania karczemne i pocztowe. Te ostatnie
62
K. Morawska, Komisja Rządowa, s. 263.
63
Katalog rysunków architektonicznych, s. 39–40 (Bolimów — poz. 63–65), s. 193–195 (miasto
Łowicz — poz. 569–575; trakty podmiejskie — poz. 576; projekty architektoniczne — poz. 577–
580); zob. też: A. Bartoszewicz, H. Bartoszewicz, op.cit., s. 84–86.
64
Dwa plany J. Łuczaja wyznaczające rewiry dla Żydów z 1826 r. (Łowicz) i 1827 r. (Bolimów)
przedstawił ostatnio H. Bartoszewicz, Rewiry żydowskie w miastach Księstwa Warszawskiego i Królestwa
Polskiego w świetle map wielkoskalowych [w:] Dawna kartografi a miast. Z dziejów kartografi
i, t. 15, red. J. Ostrowski i P. Weszpiński, Warszawa 2011, s. 281–282.
65
Jan Feliks Wilski, mąż Anieli, najmłodszej z córek dawnego wójta Łowicza Andrzeja Zawadzkiego;
zob.: APW OŁ, ZWT, sygn. 76.
66
AGAD, KRSW, sygn. 1268a, k. 39; zob. też: Katalog rysunków architektonicznych, s. 193;
A. Bartoszewicz, H. Bartoszewicz, op.cit., s. 84; M. Wojtylak, Plany miasta, s. 347–348; egzemplarz
planu geometry przysięgłego i patentowego Królestwa Polskiego Gustawa de Viebig, noszący nazwę
„Broullion Mappy Miasta Łowicza w powiecie sochaczewskim województwie mazowieckim leżącego
kopiowany...”, przechowuje Pracownia Konserwacji Zabytków w Warszawie; widnieje na nim
adnotacja o zrewidowaniu planu przez budowniczego generalnego Królestwa Polskiego Aleksandra
de Groffe z datą 6 sierpnia 1827 r.; prawdopodobnie został on odwzorowany z planu sytuacyjno-
-regulacyjnego Łowicza z lutego 1823 r., który wykonał Jan Nepomucen Leśniewski; zob.: APŁ,
NPŁ, sygn. 37, nlb.