ARCHEION

MATERIAŁY DO DZIAŁALNOŚCI SŁUŻB BUDOWLANO-INŻYNIERSKICH…
551
obwodu o pozwolenie na budowę domów i obiektów gospodarczych, wykazy
mostów i budynków wymagających pilnych napraw, brukowania i plantowania
ulic miejskich, budowy studni i instalacji oświetleniowej 84 .
Natkniemy się tu m.in. na interesującą korespondencję w sprawie realizacji
wspominanego wyżej planu regulacyjnego Łowicza autorstwa Hipolita
Kossowskiego. Choć ten ukończył swoje prace nad planem w marcu 1848 r.,
przedstawiając ówczesnemu prezydentowi miasta Walerianowi Grochowskiemu
asygnację Rządu Gubernialnego do wypłacenia mu 326 rb., jako zaliczki za pomiar,
nie doczekał się na zatwierdzenie swego dzieła. Polecenie sprawdzenia
planów i rejestrów otrzymał budowniczy K. Pelletier. Zajęło mu to ponad dwa
lata. W raporcie z grudnia 1851 r. zawiadamiał on naczelnika, iż dopełnił rewizji
planów realności, odnajdując w nich jednak „tyle pomyłek, że [...] dzieło przez
pana Kossowskiego sporządzone wymaga zupełnego przerobienia” 85 .
Jako że Pelletier nie przedłożył protokołu z odnalezionymi przez siebie błędami,
Rząd Gubernialny Warszawski oddelegował do Łowicza inżyniera powiatu
gostynińskiego Jana Szymanowskiego, by ten przeprowadził rewizję pomiarów.
Już w maju 1852 r. przedstawił on protokół z rewizji, informując, iż „[...] pomiary,
wyrachowania, odrysy i odpisy regestrów, równie plan redukcyjny są dobrze
przez pana Hipolita Kossowskiego sporządzone i wypracowane”. Zanim jeszcze
nota o rewizji dotarła do władz, Pelletier znał już jej treść, gdyż zdążył wystosować
pismo, w którym usprawiedliwiał się naczelnikowi, że nie było między nim
a Kossowskim żadnego konfliktu, a „nawet nierozsądkiem byłoby dla każdego
urzędnika, gdyby do czynności urzędowej mieszał interes prywatny [...]” 86 .
Równie interesująca jest w aktach naczelnika korespondencja na temat różnych
inwestycji, takich jak: budowa ratusza i szopy na narzędzia gospodarskie,
jatek i rzeźni, naprawa i remont pomp i studni miejskich w Łowiczu. Są tam
umowy z wykonawcami i kosztorysy prac, protokoły licytacji i odbioru robót.
W aktach tych odnaleźć można często odzwierciedlenie problemów, na jakie
natrafiano przy realizacji różnych obiektów, takich np. jak występujące przy budowie
łowickiego ratusza w latach 1826–1828, gdy okazało się, że zakupiony
pod jego budowę plac jest za mały w stosunku do projektu budowniczego województwa
mazowieckiego Bonifacego Witkowskiego 87 .
84
APŁ, NPŁ, sygn. 36–37.
85
Ibidem, sygn. 43, nlb.
86
Ibidem; zob. też: M. Wojtylak, Plany miasta, s. 343.
87
APŁ, NPŁ, sygn. 45, k. 63–67; A. Bartczakowa, Ratusze klasycystyczne na Mazowszu, „Biuletyn
Historii Sztuki”, t. 25, 1963, nr 2, s. 177; M. Wojtylak, Dzieła trwalsze niż papier, „Masovia
Mater” 2006, nr 17, s. 3; idem, Jak w Łowiczu ratusz stawiano [w:] Szkice łowickie, Łowicz 2006,
s. 24–27; aby zrealizować projekt Witkowskiego, musiano zająć uliczkę prowadzącą do Bzury; doprowadziło
to do konfliktu z księżmi wikariuszami, którzy pozostawali wcześniej właścicielami całej
nieruchomości; ostatecznie konflikt zażegnano, pozwalając ludziom czerpiącym wodę z rzeki na
przejście przez bramę główną ratusza.