ARCHEION

280 WOŁODIMIR DOLINOWSKI
Akt Dawnych w Warszawie (48,4 proc.) 143 . Według stanu na rok 1929 w archiwum
przechowywano 1569 m.b. akt (1074,60 m.b. dokumentów z okresu
I Rzeczypospolitej, 493,94 m.b. — z okresu zaborów) 144 , co stanowiło 2 proc.
ogólnokrajowego zasobu archiwalnego (ogólna wielkość — 78 783 m.b.) 145 .
Za najstarszy dokument archiwum uważano przywilej lokacyjny króla Kazimierza
Wielkiego dla Sądowej Wiszni wystawiony w Sandomierzu 26 marca 1386 r.,
który przechowywano w depozycie Sądowej Wiszni, za najmłodszy — księgę urzędu
cechmistrzów miasta z lat 1773–1894, pochodzącą z depozytu miasta Brzozowa
146 . Najstarszą księgą przechowywaną w archiwum była wiejska księga sądowa
gminy Trześniów z 1419 r. 147 (w 1923 r. opublikowała ją H. Polaczkówna) 148 .
Na przestrzeni lat swojego istnienia Archiwum Bernardyńskie osiągnęło wysoki
poziom naukowy i organizacyjny. Przechowując największą kolekcję ksiąg
sądów grodzkich i ziemskich, odegrało ono także ważną rolę w zapewnieniu zachowania
zasobów archiwalnych drogą rejestrowania i przyjmowania w depozyt
dokumentacji archiwalnej urzędów państwowych Galicji oraz osób prywatnych.
Ta strona działalności archiwum miała wielkie znaczenie, ponieważ udało się
uratować przed utratą lub zniszczeniem cenne pergaminy, księgi sądowe, dokumenty
samorządowe i różnego rodzaju akta dotyczące funkcjonowania prawnego
miast i wsi Galicji oraz zapewnić dostęp do nich wszystkim korzystającym
w celach naukowych.
Wołodimir Dolinowski, Gathering the collections of the Bernardine Archive in Lvov in 1784–
1933. Due to the reform of the judicial system involving the dissolution of borough and itinerant provincial
courts in Galicia in 1783, and the establishment of new noble courts (fora nobilia), old judicial
acts lost their practical importance. Based on the National Tribunal’s regulation dated 27 December
1783 the courts’ archival records were transported to Lvov and stored at the former building of a library
of the Bernardine monastery (hence the archive’s other name) and then in 1784 the archive called
Caesareo-regium antiquorum actorum terrestrium et castrensium Galiciensium tum corroborationis
documentorum offi cium (The emperor and royal office for old Galician borough and land records
and documents corroboration) was established. As an independent state office the archive existed for
a short period of time. Pursuant to emperor’s decrees dated 16 December 1808 and 3 January 1810
it was re-organized and brought under the management of the Noble Court in Lvov as part of Tabula
Krajowa (Tabula Registers). Based on the Sejm’s resolution dated 21 August 1877 the Lvov-based
143
I. Mamczak-Gadkowska, Archiwa państwowe w II Rzeczypospolitej, s. 182; R. Piechota,
Wielkość i struktura zasobu archiwów państwowych w dwudziestoleciu międzywojennym i w PRL
[w:] Sześćdziesięciolecie polskich archiwów państwowych. Materiały z sesji, Łódź 10 XI 1979 r.,
Warszawa 1981, s. 77.
144
CPAHL Ukrainy, f. 145, op. 1, spr. 16, k. 69.
145
I. Mamczak-Gadkowska, Archiwa państwowe w II Rzeczypospolitej, s. 182.
146
CPAHL Ukrainy, f. 145, op. 1, spr. 16, k. 66.
147
Ibidem, spr. 118, k. 5 zw.
148
Najstarsza księga sądowa wsi Trześniowa 1419–1609, wyd. H. Polaczkówna, Lwów 1923,
ss. 464.