ARCHEION

ARCHIWUM PAŃSTWOWE W WILNIE (1922–1939)
301
wersyteckich. Największe zasługi w organizacji przeprowadzki posiadali Stefan
Rosiak i Józef Romanowski 101 . Przeniesienie tak dużego zasobu ocenić należy
jako dobrze przeprowadzone przedsięwzięcie, świadczące o sprawności organizacyjnej
młodych pracowników, absolwentów Uniwersytetu Stefana Batorego.
Gmach miał powierzchnię 2084,62 m kw., kubaturę 13 896 m sześc. 102 Starano
się zastosować nowoczesne standardy przechowywania archiwaliów. W okresie
Polski niepodległej Archiwum Państwowe w Wilnie stanowiło jeden z niewielu
przykładów poprawy warunków lokalowych. Pomyślne zakończenie działań dyrektora
W. Gizberta-Studnickiego i całej inwestycji uznać należy za wynik jego
umiejętności menedżerskich, nawiązywania korzystnych sojuszy politycznych
i osobistego zaangażowania w sprawę uzyskania siedziby archiwum.
Zasób archiwum
Charakteryzując zasób archiwum w 1926 r., należy wyodrębnić w nim następujące
części: 1. Archiwum Akt Dawnych, 2. Archiwum murawjewskie, 3. Archiwum
zarządu dóbr pałacowych, 4. Archiwum konsystorskie, 5. Archiwum
wojenne, 6. Archiwum Deputacji Szlacheckiej, 7. Archiwum Litwy Środkowej,
8. Archiwum b. rosyjskiego okręgu naukowego, 9. Archiwum Generał-Gubernatora
Wileńskiego, 10. Archiwum wileńskiego zarządu gubernialnego, 11. Archiwum
sądowe, 12. Archiwum skarbowe, 13. Archiwum kontroli państwowej,
14. Archiwum dóbr państwowych 103 . Liczba wyodrębnionych wówczas jednostek
archiwalnych, jak to określono „numerów”, wynosiła 1 269 120 woluminów.
Miały one postać „zeszytów” oraz „tek”. Były to więc akta szyte i oprawne.
Ponadto w zasobie znajdowało się 146 pudeł akt nieopracowanych 104 . Szacowano,
że w zasobie znajduje się jeszcze ok. 10 tys. akt luźnych oraz kilkaset
fascykułów wymagających inwentaryzacji 105 . W tak dużym zasobie niewielka
była liczba dokumentów pergaminowych — zaledwie 30. Były to dokumenty
z okresu 1509–XIX w. Ponadto w zasobie znajdowało się 13 dokumentów papierowych
(XVI – XVIII w.). Dokumenty te to najczęściej przywileje królewskie 106 .
Część z autografami monarchów. W zasobie archiwum znajdowało się także
ok. 300 map rękopiśmiennych, głównie w archiwaliach zarządu dóbr państwowych,
ale także w aktach sądowych oraz zarządu dóbr pałacowych 107 . Do zinwentaryzowania
pozostało też jeszcze ok. 400 tys. map z archiwum dóbr pań-
101
A. Rybarski, Sprawozdanie z działalności archiwów państwowych lata 1933 i 1934, „Archeion”
1935, t. 13, s. 215.
102
Sprawozdanie z działalności archiwów państwowych, 1929, s. 126.
103
LCVA, f. 286, APWil., Ap. 1, sygn. 5, „Odpowiedź na kwestionariusz”, k. 56.
104
Ibidem.
105
Ibidem, k. 56 v.
106
Ibidem.
107
Ibidem.