ARCHEION

600 OMÓWIENIA I RECENZJE
taryzacja i pasywna konserwacja w zbiorach często udostępnianych, państwowych
(kolekcje prywatne otrzymały 40 proc. dofinansowania). Zbiory
podzielono w zależności od wartości obiektów na cztery kategorie (A, B, C,
D), przy czym tylko obiekty z klasy A i B zakwalifikowano do konserwacji.
W XIX i XX w. archiwa były często przepakowywane. Na początku XIX w.
produkowano opakowania z tak złych materiałów, że miały one destrukcyjny
wpływ nie tylko na archiwalia, ale i na otoczenie. Złe surowce (papiery
i kartony) z zawartością drewna są nie tylko kwaśne, ale i farbują. Również
żywiczno zasadowe przeklejanie ma wpływ na zakwaszanie papieru, a co za
tym idzie na rozpad jego włókien. Obecnie Archiwum Narodowe stosuje
pudła archiwalne z bezkwasowej tektury, zabezpieczające przed zniszczeniami
mechanicznymi i przed kurzem, opóźniające palenie się i dostęp wody
do archiwaliów. Stosowany jest też papier do okładania o szaroniebieskim
kolorze, z buforem o pH 7–8 i tasiemka do wiązania archiwaliów (wg normy
jakości Instytutu Badań Konserwatorskich ICN w Amsterdamie).
W artykule Anny Czajki pt. Przepisy, zasady i normy ochrony zbiorów archiwalnych.
Co zawierają, czego w nich nie ma i jak z nich korzystać przypomniane
zostały najważniejsze akty prawne dotyczące tego zagadnienia. Są to: rozporządzenia
wydane przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w zakresie
ochrony archiwaliów oraz Polskie Normy określające warunki przechowywania
materiałów archiwalnych i bibliotecznych (PN ISO 11977), dotyczące papieru
archiwalnego (PN ISO 11108), określające wymagania dotyczące trwałości i wytrzymałości
papieru przeznaczonego na dokumenty (PN ISO 9706) 4 . Autorka
przypomina też obowiązujące przez kilka dziesięcioleci „Wytyczne w sprawie
konserwacji zapobiegawczej materiałów archiwalnych w archiwach państwowych”
z 1972 r. Był to załącznik do zarządzenia NDAP. Nadszedł jednakże czas
na całkowitą zmianę podejścia do profilaktyki konserwatorskiej w archiwach
państwowych. Dodatkowym bodźcem do działania stało się doświadczenie powodzi,
która w 1997 r. dotknęła wiele zbiorów archiwalnych 5 . Popowodziowe
prace nad odzyskaniem uszkodzonych materiałów stały się doskonałą lekcją na
przyszłość nie tylko w dziedzinie ratownictwa archiwalnego. Nie obyło się bez
wewnętrznej debaty na temat zakresu nowej decyzji w sprawie zabezpieczania
zasobu oraz zakresu opracowywanych rekomendacji dotyczących postępowania
4
Zob. też: A. Czajka, Normy Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej (ISO) dotyczące
zabezpieczania materiałów audiowizualnych, „Archeion” 2005, t. 108, s. 192–200; J. Grochowski,
Zastosowanie aktów prawnych i norm w dziedzinie ochrony zbiorów bibliotecznych, „Notes Konserwatorski”
2002, nr 6, s. 29–61.
5
D. Nałęcz, Doświadczenie powodzi, „Archeion” 1998, t. 99, s. 7–20; A.B. Strzelczyk, Doświadczenia
i wnioski płynące z ratowania zbiorów bibliotecznych po powodzi w 1997 r. [w:] Ochrona
narodowego zasobu bibliotecznego, Warszawa 2001, s. 25–37; S. Błaszczyk, Ochrona zbiorów na
wypadek katastrof i klęsk żywiołowych — stan prawny w Europie i Polsce, „Notes Konserwatorski”
2007, nr 11, s. 72–82.