ARCHEION

126
ARTUR R. SYPUŁA
wykorzystywanie w sposób, który nie zagraża ich bezpiecznemu przechowywaniu,
oraz zapewnienie magazynowania materiałów w odpowiednich miejscach.
W razie niewywiązywania się przez posiadaczy (niezależnie od ich tytułu prawnego)
archiwaliów z ich obowiązków, właściwy organ może zastosować środki
określone w art. 36.3 omawianej ustawy. W świetle jego dyspozycji najdalej
posuniętą formą ingerencji w uprawnienia posiadaczy dóbr kultury, objętych deklaracjami
lub uwzględnionych w Głównym Inwentarzu 42 , może być zarządzenie
przez kompetentny organ ich zdeponowania w magazynach publicznych. W odniesieniu
do materiałów objętych deklaracjami ustawodawca przewiduje możliwość
wywłaszczenia (art. 36.4), jeżeli właściciel lub posiadacz archiwaliów nie
zapewnia ich właściwego zabezpieczenia. Przepisy omawianej ustawy zakazują
również wywozu oraz zbywania materiałów archiwalnych bez zgody właściwego
organu (stosuje się tu ogólne przepisy o dopuszczalności wywozu lub zbycia
dóbr kultury należących do hiszpańskiego dziedzictwa historycznego) 43 .
Niezależnie od sankcji administracyjnych, przewidzianych w wypadku niewywiązywania
się przez właścicieli lub posiadaczy archiwaliów z ich ustawowych
obowiązków, państwo hiszpańskie stosuje środki wspierania prawidłowego
zabezpieczenia materiałów archiwalnych. Podobnie bowiem jak w wypadku
innych dóbr kultury należących do hiszpańskiego dziedzictwa historycznego,
podmiotom tym przysługuje uprawnienie do ubiegania się o dotacje państwowe
(art. 68) oraz przywileje podatkowe (art. 69).
Meksyk
Najważniejszym aktem normatywnym meksykańskiego prawa archiwalnego
jest przyjęta 8 grudnia 2011 r. federalna ustawa archiwalna 44 . Jako cel jej
wydania wskazano — oprócz zapewnienia troski o archiwa federalne, stanowe
i municypalne — także wsparcia dla zachowania i udostępniania archiwaliów
prywatnych o znaczeniu historycznym, społecznym, technicznym, naukowym
lub kulturalnym 45 . Słownik definicji legalnych, zawartych w art. 4 wspomnianej
42
Prowadzonym na podstawie art. 26 dla dóbr kultury nieobjętych deklaracjami, ale przedstawiającymi
singular relevancia.
43
Art. 56.1: Los actos de disposición, exportación e importación de bienes constitutivos del Patrimonio
Documental y Bibliográfico quedarán sometidos a las disposiciones contenidas en el artículo
5 y Títulos III y IV de la presente Ley que les sean de aplicación. Wysokość kar administracyjnych za
nieprzestrzeganie tych ograniczeń określa art. 76 (kwotowo w pesetach).
44
Ley Federal de Archivos (DOF: 23.01.2012).
45
Art. 1: El objeto de esta Ley es establecer las disposiciones que permitan la organización y
conservación de los archivos en posesión de los Poderes de la Unión, los organismos constitucionales
autónomos y los organismos con autonomía legal, así como establecer los mecanismos de coordinación
y de concertación entre la Federación, las entidades federativas, el Distrito Federal y los municipios
para la conservación del patrimonio documental de la Nación, así como para fomentar el resguardo,
difusión y acceso de archivos privados de relevancia histórica, social, técnica, científica o cultural. Warto
pamiętać, że meksykańskie pojęcie „archiwum” — podobnie jak np. we Włoszech częściej oznacza
zespół archiwalny. Definicja ustawowa stanowi, że: „archiwum to organiczny zespół dokumentów, nie-