ARCHEION

OMÓWIENIA I RECENZJE
599
Libuše Holakovská z Pragi przedstawiła Systemy ochrony księgozbiorów historycznych
w Republice Czeskiej ze szczególnym uwzględnieniem małych bibliotek.
Pracownie konserwatorskie zorganizowano w Czechach we wszystkich
siedmiu państwowych archiwach regionalnych oraz w niektórych archiwach
miejskich i powiatowych. Archiwum Narodowe w Pradze pełni funkcję ośrodka
szkoleniowego, metodycznego i konsultacyjnego. Co trzeci rok organizuje
ono specjalistyczne Seminarium Konserwatorów i Historyków. Te spotkania
mają już swoją tradycję i cieszą się powodzeniem, dzięki wysokiemu poziomowi
fachowości przedstawionych przyczynków oraz możliwości konsultacji
i dyskusji wśród konserwatorów. Konserwatorzy zatrudnieni w pracowniach
konserwatorskich w czeskich archiwach mogą też w Archiwum Narodowym
w Pradze poszerzyć i zaktualizować swoją wiedzę praktyczną i teoretyczną na
kursie konserwatorskim. Jest to dwuletnie studium, prowadzone w formie wykładów,
ćwiczeń praktycznych i wycieczek poznawczych. W ramach bibliotek
taka sieć pracowni konserwatorskich nie została jeszcze zbudowana. Pracownie
konserwatorskie opiekujące się zbiorami zostały powołane również przy niektórych
muzeach, które mają w swej pieczy księgozbiory historyczne. Tak jest
np. w Muzeum Narodowym lub Muzeum Rzemiosła Artystycznego. Większość
bibliotek opiekujących się księgozbiorami historycznymi korzysta z usług konserwatorów
z zewnątrz.
Obecnie w Czechach konserwatorzy i administratorzy zbiorów na pierwszym
miejscu stawiają opiekę prewencyjną nad powierzonymi im zbiorami. Zakresu
tej formy opieki nie zdefiniowano dokładnie. Obejmuje on zarówno właściwe
przechowywanie zbiorów, jak i ich udostępnianie. Inne problemy z odpowiednim
zabezpieczeniem swych zbiorów mają instytucje centralne, zarządzające wielką
ilością dokumentów podobnego typu. Z innymi problemami boryka się mała
biblioteka, muzeum czy kolekcja prywatna. Jednak nadmieniono, że opieka nad
zabytkami polega także na całkiem zwyczajnych, lecz często niedocenianych
czynnościach, do jakich należy zaliczyć np. zapewnienie czystości powierzchni
magazynowej przez regularne sprzątanie i ostrożne obchodzenie się ze zbiorami
podczas ich użytkowania. Wielką wagę przykłada się obecnie w Czechach do digitalizacji
zbiorów. Większość środków finansowych przekazywanych jest tam
na ten właśnie cel.
Bogusława Kazimierska-van Slooten z Hagi pisze o Ochronie zasobów
kolekcji archiwalnych w Holandii. Ministerstwo Kultury i Oświaty wraz
z zespołem specjalistów z tego kraju opracowało przed laty Plan Delta dla
ratowania dziedzictwa kultury 3 . Przeznaczone na realizację tego planu środki
finansowe od początku nie były wystarczające na pokrycie wszystkich
potrzeb. Należało więc dokonać wyboru. Pierwszeństwo otrzymały: inwen-
3
Zob.: B. Kazimierska-van Slooten, Plan Delta — ochrona spuścizny archiwalnej Holandii,
„Archeion” 2002, t. 104, s. 183–196.