ARCHEION

138
ARTUR R. SYPUŁA
o ile powinny być one przechowywane w archiwach rządowych ze względu na
ich wartość jako źródła historycznego do poznania polityki administracji federalnej
74 .
Regulacje dotyczące postępowania z dokumentami prezydenckimi znalazły
się w odrębnym rozdziale United States Code ze względu na wyjątkową pozycję
prezydenta w systemie politycznym Stanów Zjednoczonych. Do kategorii Presidential
records zaliczają się, zgodnie z ustawową definicją (§ 2201), dokumenty
powstałe w wyniku pełnienia przez prezydenta obowiązków natury konstytucyjnej,
ustawodawczej oraz innych — urzędowych lub ceremonialnych, wytworzone
lub otrzymane przez niego i członków jego administracji, z wyłączeniem
dokumentów osobistych prezydenta. Przez „dokumenty osobiste” ustawodawca
rozumie z kolei „wszelkie materiały o wartości dokumentalnej albo racjonalnie
wyodrębnioną ich część, o charakterze czysto prywatnym lub niepublicznym,
które nie dotyczą wykonywania przez prezydenta jego funkcji konstytucyjnych,
ustawodawczych, innych urzędowych lub ceremonialnych”. Ustawodawca amerykański
wymienia tu trzy kategorie dokumentów (§ 2201):
− pamiętniki, dzienniki lub inne notatki osobiste, stanowiące odpowiedniki
pamiętników lub dzienników, niewykorzystywane zarazem przy pełnieniu
funkcji rządowych,
− materiały dotyczące prywatnych powiązań politycznych prezydenta, które
nie miały związku z wykonywaniem oficjalnych zadań prezydenta,
− materiały dotyczące tylko wyboru na urząd prezydenta lub jego kandydowania
w wyborach stanowych bądź lokalnych, o ile nie miały związku
z wykonywaniem oficjalnych zadań prezydenta.
Przytoczone definicje pokazują, że amerykańskie prawo archiwalne nie oddziela
precyzyjnie (mimo pozornej ścisłości enumeracji) dokumentów ze sfery
prywatnej i publicznej działalności prezydenta. Co więcej, wąskie ujęcie materiałów
archiwalnych, które po zakończeniu prezydenckiego mandatu przechodzą na
własność Stanów Zjednoczonych (§ 2202), nie oznacza, że archiwiści amerykańscy
nie interesują się osobistymi dokumentami prezydentów. Wprost przeciwnie
— stanowią one istotną część zasobu archiwów federalnych. Od 1955 r. istnieje
praktyka przekazywania przez prezydentów dokumentów oraz niektórych rzeczy
ruchomych na rzecz specjalnie tworzonych (w ramach systemu National Archives)
„Bibliotek Prezydenckich” (Presidential Librairies), będących w istocie
74
§ 2111: Material accepted for deposit: When the Archivist considers it to be in the public interest
he may accept for deposit — 1: the papers and other historical materials of a President or former
President of the United States, or other official or former official of the Government, and other papers
relating to and contemporary with a President or former President of the United States, subject to
restrictions agreeable to the Archivist as to their use; and 2: documents, including motion-picture
fi lms, still pictures, and sound recordings, from private sources that are appropriate for preservation
by the Government as evidence of its organization, functions, policies, decisions, procedures, and
transactions.