ARCHEION

724 KRONIKA
for Memory, Legal Status of Memory of the World, Different Regions, Various
Cultures, Other Points of View.
W części wstępnej Roslyn Russel 3 zwróciła uwagę na istniejące zagrożenia dla
dziedzictwa kulturowego zarówno antropogeniczne (niepokoje społeczne, wojny,
a także trwający od 2007 r. ogólnoświatowy kryzys finansowy), jak i o charakterze
naturalnym (trzęsienia ziemi, powodzie, tsunami). Jednakże nawet w państwach,
w których panuje pokój i względna stabilność, artefakty z przeszłości są
zaniedbywane, co prowadzi do ich degradacji i niewykorzystywania potencjału,
jaki reprezentują. Poruszyła też kwestię działań służących zapobieganiu utraty
dziedzictwa (Konwencja UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa
kulturowego, Międzynarodowy Dzień Muzeów). Wojciech Fałkowski 4
wskazał, że MW służy popularyzacji uniwersalnego przesłania, zgodnie z którym
źródła zapisane na przeróżnych nośnikach bez względu na język, miejsce
i czas powstania mogą być ważnymi artefaktami, świadectwami kulturowej różnorodności
rodziny ludzkości, rozsianymi po wszystkich kontynentach. Podkreślił
również konieczność stworzenia międzynarodowych standardów i regulacji
prawnych służących zachowaniu i otoczeniu troską dziedzictwa kulturowego,
niezależnie od daty i miejsca powstania, a także formy, w jakiej przetrwało ono
do naszych czasów.
W pierwszym dziale znalazły się wystąpienia poświęcone pamięci na zawsze
straconej i tej na granicy utraty, zróżnicowaniu wspomnień w kontekście
globalnym i w ramach danej społeczności oraz szerszemu promowaniu
znakomitych artefaktów z przeszłości. Rajmohan Gandhi 5 na przykładzie
m.in. wojny indyjsko-pakistańskiej (1947–1948) i jej skutków (nieustalenie
liczby ofiar i brak odpowiedniego ich upamiętnienia stanowią obciążenie w relacjach
między sąsiednimi krajami w równym stopniu co aktualne problemy)
stwierdził, że ochrona dóbr kultury, pamięci, tożsamości, a także zadanie poszanowania
uznania, poszanowania i zachowania odrębnych narracji o przeszłości
(zwłaszcza tam, gdzie mówią ofiary) powinny być ściśle powiązane
z burzeniem murów dzielących ludzi. Ashis Nandy 6 uznał, że współcześnie
najważniejszą misją w zachowaniu dziedzictwa nie powinno być wspieranie
pamięci oficjalnej, opierającej się na autorytecie państw i uczelni wyższych,
lecz raczej ochrona zróżnicowanych, nieoficjalnych wizji przeszłości, powstających
poza sferą zinstytucjonalizowaną, kultywowanych poza głównym
nurtem życia społecznego, wśród jednostek i grup wykluczonych. Wojciech
3
R. Russel, Memory of the World — idea of the Programme [w:] Culture — Memory — Identities:
Memory of the World Program and Diversifi ed Perception of the Past, ed. W. Fałkowski, Warszawa
2013, s. 7–13.
4
W. Fałkowski, A Framework of Memory [w:] Culture — Memory — Identities, s. 14–15.
5
R. Gandhi, Diversified Memory aAnd Contemporary World [w:] Culture — Memory — Identities,
s. 19–24.
6
A. Nandy, Memory Work [w:] Culture — Memory — Identities, s. 25–30.