ARCHEION

MATERIAŁY DO DZIAŁALNOŚCI SŁUŻB BUDOWLANO-INŻYNIERSKICH…
549
klasztoru Misjonarzy i będącego w ich władaniu ogrodu warzywnego z łąką,
architekta F. Eichhorna, oraz rysunki architektoniczne budynków klasztornych
św. Jana, autorstwa A. Gornostajewa 73 . Ten ostatni był też autorem trzyarkuszowego
planu klasztoru i kościoła Bernardynek oraz planu sytuacyjnego klasztoru
Pijarów i klasztoru księży emerytów 74 . Z kolei inżynier Julian Bagniewski sporządził
w styczniu 1865 r. rysunki zabudowań klasztornych księży pijarów, które
miały związek z projektowaną rozbiórką tych obiektów i wytyczeniem ulicy łączącej
Glinki (dziś Aleja Sienkiewicza) ze Starym Rynkiem 75 .
Najstarszym chronologicznie w zbiorach kartograficznych AGAD jest sporządzony
przez inżyniera Aleksandra Neumana w 1841 r., w skali 1:3000, barwny
„Plan sytuacyjny nowoprojektowanego sprostowania koryta rzeki Bzury
i usypania wału dla zabezpieczenia brzegów miasta Łowicza, cel budy [domku
rogatkowego przed mostem przy ulicy Mostowej — przyp. M.W.] i szlachtuza
[rzeźni przy ulicy Stodulnej, dziś Tkaczew — przyp. M.W.]” 76 . Składa się on
z dwóch arkuszy i pokazuje północną część miasta z Bzurą i jej rozlewiskami,
sieć komunikacyjną i zabudowę. Wzdłuż całego odcinka rzeki poprowadzone są
linie poziome skorygowania jej biegu, przecięcia poprzeczne i podłużne wału
oraz jako załącznik rysunki techniczne mostu, który miał powstać na wale projektowanego
kanału odprowadzającego wodę z miasta. Plan ten nie został spożytkowany
i dopiero 100 lat później, a więc w okresie okupacji niemieckiej,
doprowadzono do wyprostowania koryta rzeki Bzury i usypania wału zabezpieczającego
jej brzegi 77 .
Rysunki architektoniczne z Łowicza i powiatu łowickiego spotkamy też w aktach
Centralnych Władz Wyznaniowych AGAD, które wymienia opublikowany
w 1981 r. Katalog… 78 . Wzmiankowany jest tam m.in. plan z 1836 r. obmurowania
kościoła ewangelickiego w Łowiczu sporządzony przez J. Łuczaja 79 .
Bardzo bogaty materiał na temat funkcjonowania służb budowlano-inżynierskich
na obszarze Łowickiego w XIX i początkach XX w. odnaleźć można
w aktach Wydziału Budowlanego Rządu Gubernialnego Warszawskiego, prze-
73
AGAD, Zbiór kartograficzny, sygn. 18–14 i 18–15.
74
Ibidem, 19–3.
75
Ibidem, sygn. 19–4.
76
Ibidem, sygn. 46–17; zob. też: M. Wojtylak, Plany miasta, s. 348–349.
77
W 2012 r. teren starego koryta Bzury doczekał się zagospodarowania ze środków Europejskiego
Funduszu Rozwoju Regionalnego w postaci utworzonego kompleksu rekreacyjno-wypoczynkowego
pod nazwą park Błonie w Łowiczu; K.J. Kaliński, G. Pełka, Charakterystyka zagospodarowania parku
Błonie w Łowiczu, „Roczniki Łowickie” 2011 [druk: 2012], t. 9, s. 155–160.
78
Katalog rysunków architektonicznych z akt Centralnych Władz Wyznaniowych w Archiwum
Głównym Akt Dawnych, oprac. M. Łodyńska-Kosińska, Warszawa 1981.
79
AGAD, Centralne Władze Wyznaniowe, sygn. 1268, k. 370; projekt budowy kościoła ewangelickiego
Łuczaja zastąpiono ostatecznie projektem H. Marconiego; zob. też: P. Fijałkowski, Z dziejów
parafi i ewangelicko- augsburskiej w Łowiczu w wieku XIX, „Rocznik Łódzki” 1993, t. 40, s. 261.