ARCHEION

RAPORT NA TEMAT STANU NIEPAŃSTWOWEGO ZASOBU ARCHIWALNEGO…
247
zasobu archiwalnego oraz kontrolę rejestrów prowadzonych przez podległe mu
archiwa państwowe, które z kolei miały prowadzić je także do 2006 r., w myśl
przepisów art. 28 pkt 2 tejże ustawy 5 . Rejestry te miały być fakultatywne, nie
zaś obligatoryjne. Przepisy te zostały uchylone ustawą z dnia 2 marca 2007 r.
o zmianie ustawy o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach oraz ustawy
Kodeks pracy (Dz.U. 2007, nr 64, poz. 426).
W świetle powyższego, zarówno Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych,
jak i dyrektorzy archiwów państwowych stracili — prawnie i faktycznie
— jakąkolwiek możliwość nadzoru nad tym zasobem. Analiza szczegółowa
stanu niepaństwowego zasobu archiwalnego na terenie właściwości Archiwum
Państwowego w Kielcach wykazała potrzebę powrotu do instytucji rejestru
niepaństwowego zasobu archiwalnego prowadzonego np. przez poszczególne
archiwa państwowe, a nadzorowanego przez Naczelnego Dyrektora Archiwów
Państwowych, w innej formie niż dotychczas, np. obligatoryjnej, gdyż forma
fakultatywna nie sprawdziła się.
4. Oprócz przywrócenia instytucji rejestru niepaństwowego zasobu archiwalnego
proponujemy również wprowadzenie pośredniego nadzoru nad tym
zasobem przez wprowadzenie wymogu obligatoryjnego opiniowania wszelkich
działań podmiotów niepaństwowych związanych z postępowaniem z dokumentacją.
Realizacja tego wymogu wymagałaby znowelizowania przepisu art. 13
ustawy archiwalnej w następujący sposób: sprawy związane z postępowaniem
z dokumentacją, o których mowa w art. 5 ust. 1, art. 6 ust. 1 oraz art. 12 ustawy
archiwalnej, w odniesieniu do partii politycznych, organizacji politycznych,
spółdzielczych i innych organizacji społecznych oraz innych niepaństwowych
jednostek organizacyjnych, a także Kościołów i związków wyznaniowych, miałyby
regulować we własnym zakresie partie polityczne, organizacje polityczne,
spółdzielcze i inne organizacje społeczne oraz inne niepaństwowe jednostki organizacyjne,
jak również Kościoły i związki wyznaniowe, po zasięgnięciu opinii
ze strony właściwej jednostki państwowej sieci archiwalnej, czyli miejscowo
właściwego archiwum państwowego. Opinie te odnosiłyby się, w szczególności,
do kwestii: normatywów kancelaryjnych i archiwalnych czy wartościowania
dokumentacji, brakowania dokumentacji, ale także warunków jej przechowywania.
Byłyby one — jak zostało to wcześniej zasygnalizowane — obligatoryjne,
tzn. podmioty niepaństwowe musiałyby zwracać się o nie (opinie) do archiwów
państwowych, zanim podjęłyby jakiekolwiek działania związane z dokumentacją.
Wprowadzenie takich zapisów do ustawy archiwalnej nie naruszałoby — na-
5
Kierując się przykładem Archiwum Państwowego w Kielcach, poszukiwania jakichkolwiek
śladów rejestru niepaństwowego zasobu archiwalnego w aktach zespołu archiwalnego Archiwum
Państwowe w Kielcach, przechowywanego w zasobie kieleckiego archiwum, jak również w aktach
registratury Oddziału Nadzoru Archiwalnego tegoż archiwum, dały wynik negatywny, co pozwala
na stwierdzenie, że taki rejestr nie był prowadzony, gdyż żaden z podmiotów niepaństwowych nie
wyraził woli, by zostać w nim zarejestrowanym.