ARCHEION

PRZEGLĄD PRAWODAWSTWA ŚWIATOWEGO…
135
Ustawa archiwalna dla Nadrenii Północnej-Westfalii obejmuje swoim zakresem
regulacji archiwizację dokumentacji jednostek publicznych, które podlegały
przekształceniu w podmioty prawa prywatnego. Reguluje ona również postępowanie
z dokumentacją osób fizycznych i prawnych prawa prywatnego, za
trwałym przechowywaniem której przemawia interes publiczny. Szczegółowe
przepisy w tym zakresie dotyczą wyłącznie ograniczeń w udostępnianiu materiałów
uzyskanych od osób prywatnych na podstawie zawartych z nimi umów —
§ 6 (2) 69 . Należy zaznaczyć, że obowiązująca w tym landzie ustawa o ochronie
zabytków 70 wyłącza ze swego zakresu regulacji, zgodnie z zapisem w § 1 (6),
zasób archiwalny (Archivgut). Prawodawstwo westfalskie w sposób bardzo
ograniczony definiuje zadania Archiwum Krajowego wobec prywatnych materiałów
archiwalnych.
Powyższe przykłady wskazują, że niemieckie ustawodawstwo archiwalne
przedkłada interes prywatny (zachowanie przez właściciela nieograniczonych
praw do dysponowania rzeczą) nad publicznym (zachowanie materiałów archiwalnych
w długim czasie).
Model anglosaski
Odrębność modelu anglosaskiego w znacznej mierze wynika z historycznych
uwarunkowań rozwoju systemów prawnych tzw. krajów common law. Wyraża
się to w innym niż w Europie kontynentalnej traktowaniu normy ustawowej.
Dlatego też ustawodawstwo archiwalne Stanów Zjednoczonych i państw wywodzących
się z imperium brytyjskiego koncentruje się na postępowaniu z dokumentacją
określaną jako public records (wytworzoną lub zgromadzoną przez
organa państwowe lub państwowe jednostki organizacyjne). Regulacje dotyczące
materiałów archiwalnych ze sfery prywatnej mają charakter częściowy —
dotyczą tylko niektórych jej rodzajów (archiwa rodzinno-majątkowe w Wielkiej
Brytanii, dokumenty prezydenckie w USA, estray records w Nowej Zelandii),
przy praktycznym pominięciu pozostałych. Rozpoznaniu poddano prawodawstwo
archiwalne USA, Wielkiej Brytanii oraz Nowej Zelandii.
Nowa Zelandia
Aktem normatywnym, regulującym w sposób najbardziej kompleksowy
działalność archiwalną w Nowej Zelandii, jest Public Records Act 2005, który
wszedł w życie 21 kwietnia 2005 r. Określa on zakres działania organów
odpowiedzialnych za postępowanie z dokumentacją i jej trwałe przechowy-
69
Gesetz über die Sicherung und Nutzung öffentlichen Archivguts im Lande Nordrhein-Westfalen
(Archivgesetz Nordrhein-Westfalen — ArchG NRW) vom 16. März 2010 (GV. NRW. 2010, 11).
70
Gesetz zum Schutz und zur Pflege der Denkmäler im Lande Nordrhein-Westfalen (Denkmalschutzgesetz
— DSchG) vom 11. März 1980 (Fundstelle, GV. NRW. 1980, 226, ber. S. 716; Glied.,
Nr 224), zuletzt geändert durch Gesetz vom 5. April 2005 (GV. NRW. S. 274).