ARCHEION

262 WOŁODIMIR DOLINOWSKI
Nowy etap w historii archiwum zaczął się po odzyskaniu niepodległości przez
państwo polskie w 1918 r. Dekret o organizacji archiwów państwowych i opiece
nad archiwaliami z 7 lutego 1919 r., który wyznaczał podstawy prawne i metodyczne
funkcjonowania archiwów, określał ich zadania i zasady organizacji,
tworzył także reguły zależności Archiwów Krajowych we Lwowie i Krakowie 16 .
Z dniem 1 października 1919 r. zostały one podporządkowane Wydziałowi Archiwów
Państwowych, a archiwum lwowskie uzyskało nową oficjalną nazwę: Archiwum
Ziemskie we Lwowie 17 . Po śmierci Balzera pełnienie obowiązków dyrektora
archiwum powierzono dyrektorowi archiwum państwowego Eugeniuszowi
Barwińskiemu (12 stycznia 1933) 18 . Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Wyznań
Religijnych i Oświecenia Publicznego z 24 maja 1933 r. Archiwum Ziemskie zostało
zlikwidowane jako osobny urząd, zaś od 1 lipca tego roku zostało włączone,
wraz z całym zasobem i personelem, do Archiwum Państwowego we Lwowie 19 .
Ważnym kierunkiem organizacji i działalności Archiwum Bernardyńskiego było
gromadzenie zasobu archiwalnego, który tworzyły archiwalia dwóch kategorii:
− księgi akt dawnych urzędów sądowo-administracyjnych,
− depozyty (materiały archiwalne przekazane do archiwum w celu tymczasowego
lub trwałego przechowywania na określonych warunkach, lecz
bez przekazania do nich prawa własności 20 ).
Po likwidacji sądów grodzkich i ziemskich do Lwowa trafiły akta sądowe
z województw: ruskiego (przemyskie, sanockie, halickie, żydaczowskie, trembowelskie
księgi grodzkie i ziemskie; ziemskie przeworskie; grodzkie, ziemskie
i podwojewódzkie lwowskie), bełzkiego — księgi grodzkie i ziemskie (bełzkie,
buskie, grabowieckie i horodelskie), krakowskiego (księgi grodzkie i ziemskie
manistyczny” 1999, t. 2–3, s. 147–151; H. Polaczkówna, Oswald Marjan Balzer (ur. 23 stycznia
1858 r. w Chodorowie — zm. 11 stycznia 1933 r. we Lwowie), „Archeion” 1933, t. 11, s. 7–19.
16
Dekret z dnia 7 lutego 1919 r. o organizacji archiwów państwowych i opiece nad archiwaliami,
„Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Rzeczypospolitej
Polskiej” 1919, nr 9, poz. 9, s. 62; Dzieje archiwistyki polskiej. Wybór źródeł, red. S. Sierpowski,
D. Matelski, Poznań 1988, s. 39.
17
Archiwum Ziemskie we Lwowie w latach 1920–1926, „Archeion” 1928, t. 3, s. 185; I. Mamczak-
Gadkowska, Archiwa państwowe w II Rzeczypospolitej, Poznań 2006, s. 102; nadanie archiwum nazwy
„Ziemskie” zaproponował O. Balzer w piśmie do Wydziału Archiwów Państwowych z 1 czerwca 1919 r.
dotyczącym opinii o włączeniu urzędu do ogólnopaństwowej sieci archiwów Polski (CPAHL Ukrainy,
f. 145, op. 1, spr. 11, k. 2 zw.), jednak wg opinii J. Siemieńskiego nazwa ta nie była do końca odpowiednia
dla archiwum, ponieważ przechowywano w nim akta i ziemskie, i grodzkie, i liczba tych drugich była
nawet większa (J. Siemieński, Stan i sprawa archiwów polskich, „Nauka Polska” 1929, t. 10, s. 501).
18
CPAHL Ukrainy, f. 145, op. 1, spr. 260, k. 137.
19
Ibidem, f. 776 (Derżawnyj archiw u Lwowi), op. 1, spr. 18, k. 40; Zarządzenie Ministra Wyznań
Religijnych i Oświecenia Publicznego z dnia 24 maja 1933 r. w sprawie likwidacji Archiwum Ziemskiego
we Lwowie, „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego”
1933, nr 6, poz. 111, s. 214; Dzieje archiwistyki polskiej, s. 70; Sprawozdanie z działalności WAP
w latach 1933 i 1934, „Archeion” 1935, t. 13. s. 156.
20
Polski słownik archiwalny, red. W. Maciejewska, Warszawa 1974, s. 27.