ARCHEION

572 OMÓWIENIA I RECENZJE
czesnego świata. Podtrzymuje równocześnie potrzebę retrospektywnego ujmowania
procesu cywilizacyjnego, postrzegania teraźniejszości jako kondensacji
poprzedzających ją nawarstwień. W takim, jak sądzę, kontekście należy rozumieć
tytułową „współczesność”, która po prostu kumuluje wielopokoleniowy
dorobek, nadając mu postać zgodną z „dzisiejszymi” uwarunkowaniami.
W pierwszych dwóch rozdziałach autorka przedstawiła zarys dziejów kultury
dokumentacyjnej, poprzedzając go rozważaniami terminologicznymi. Pierwszy
rozdział (Kultura dokumentacyjna jako typ kultury) wyznacza właśnie podstawowe
znaki orientacyjne dla dalszych wywodów. W.K. Roman, udanie mocująca
się z semantycznymi problemami, lansuje pojęcie „kompleks kulturowy” jako
adekwatny do opisywanych w książce procesów. Zdaje się przy tym przeciwstawiać
ewentualnym próbom atomizacji kultury dokumentacyjnej, dla której
szansą dalszego rozwoju jest czynne uczestnictwo w „życiodajnym” systemie
naczyń połączonych kultury.
Rozdział ten, zawierający w kolejnych podrozdziałach wiele zasadniczych
pytań, ma szczególnie interdyscyplinarny charakter. Merytorycznym wsparciem
są tu poglądy filozofów, socjologów czy kulturoznawców, zwłaszcza w trzech
początkowych (definiujących) podrozdziałach, dotyczących zakresu, systemów
i typów kultury. Sięga oczywiście autorka i po klasyków — odwołuje się jednak
głównie do nowych opracowań obcych i polskich, które ukazują m.in. systemowe
przeobrażenia kultury w zakresie rozwoju pisma, druku czy kultury przemysłowej
i informacyjnej. Odnajdziemy np. — obok W.J. Onga i P.F. Druckera
— nazwiska T. Goban-Klasa, S. Galaty, A. Kłoskowskiej, T. Piątka, M. Batorowskiej,
K. Materskiej i wielu innych współczesnych badaczy.
W podrozdziale czwartym omawia (z widocznym interpretacyjnym „rozmachem”)
związki kultury dokumentacyjnej z innymi jej typami. Za punkt wyjścia
przyjmuje — wprowadzoną do średniowiecza przez prawo rzymskie — prawotwórczą
funkcję dokumentu. Sprawnie prowadzi czytelnika przez meandry
kultury prawnej, polityczno-administracyjnej i kultury organizacji, interesująco
pokazując ich stymulujący (albo ograniczający w wypadku polityczno-biurokratycznych
wynaturzeń) wpływ na stan kultury dokumentacyjnej. Nieco dłużej
zatrzymuje się na złożonych problemach kultury biurowej, podkreślając
zwłaszcza rolę, jaką odgrywa w procesie obiegu dokumentacji (informacji —
komunikacji wewnętrznej i zewnętrznej). Pojawiają się odniesienia do nowych
autorów (m.in.: K.S. Cameron, T.J. Peters, R.H. Waterman, D. Latouska, F. Koneczny,
R. Ryznar, B. Stefanowicz, C. Sikorski czy znany badacz kultury języka
M. Markowski). Za konieczne uznała wprowadzenie do zestawu bibliograficznego
wykorzystywanych w książce opracowań leksykalnych — od słowników
poprawnej polszczyzny, przez słowniki języków i systemów informacyjno-wyszukiwawczych,
po słowniki wyrazów obcych.
Odmiennie niż pozostałe skonstruowany został ostatni podrozdział. W nim
właśnie podejmuje autorka bezpośrednio problemy dotyczące zakresu i defini-