ARCHEION

324
ALICJA KULECKA
zastosowania przymusu. R. Mienicki wskazywał: „Przymusem usprawiedliwiali
się powstańcy masowo, od magnata do włościanina, od młodzieńca do
męża dojrzałego” 228 . Autor nie traktował takiej postawy jako przejawu braku
patriotyzmu. Uważał, że był to środek umożliwiający uratowanie życia,
a przede wszystkim majątku, jako podstawy utrzymania rodziny. Z tego też
powodu traktował tak powstałe akta jako mało wiarygodne, nieoddające rzeczywistych
motywów przystąpienia do powstania. Władze rosyjskie okazywały
brak zaufania wobec takich oświadczeń. Tylko nieliczne „zobowiązania”
charakteryzowała „przesada, małoduszność, uniżoność” 229 . Historyk traktował
takie zachowania bardzo liberalnie. Postrzegał je jako środek ocalenia środowisk
patriotycznych przed represjami. Każda metoda w tym przypadku była
tolerowana. Idea walenrodyzmu bliska była temu środowisku. Poświęcił także
rozprawę powstaniu w Radoszkowicach 230 .
R. Mienickiemu bliska była także idea Wielkiego Księstwa Litewskiego.
Na VI Zjeździe Historyków Polskich w Wilnie w 1935 r. zaprezentował referat
dotyczący archiwów tego historycznego państwa 231 . Zawarta w nim była idea
zgromadzenia przez Polskę jego wszystkich archiwaliów 232 . Rzeczpospolitą
traktował jako jedynego prawego dziedzica dorobku Wielkiego Księstwa Litewskiego.
R. Mienicki interesował się też generaliami badań dziejów Litwy 233 . Jego
publikacje dotyczyły wielu instytucji kultury, w tym Wileńskiej Komisji Archeograficznej
234 , drukarni Uniwersytetu Wileńskiego 235 . Napisał również historię
ziemi nowogródzkiej 236 . Interesował się historią egzulantów połockich 237 . Łączył
zainteresowania historyczne z archiwalnymi.
Profesura tytularna i odejście W. Studnickiego na emeryturę otworzyło
R. Mienickiemu drogę do funkcji kierownika archiwum. Nominacja ta nie
była jednak tak oczywista, jak wynikałoby z dorobku naukowego i doświadczenia
tego uczonego. Przed mianowaniem go na stanowisko kierownika krążyły
wiadomości o kilku innych kandydaturach. Wymieniano Piotra Bańkow-
228
Ibidem, s. 11.
229
Ibidem, s. 11, 13.
230
R. Mienicki, Powstanie w Radoszkowicach w r. 1831, Wilno 1925 [nadb. z „Ateneum
Wileńskiego”].
231
Idem, Archiwa Wielkiego Księstwa.
232
Ibidem, s. 413.
233
R. Mienicki, Przegląd badań na dziejami Litwy 1569–1696, Lwów 1935.
234
Idem, Wileńska Komisja Archeograficzna (1864–1915), Wilno 1925.
235
Idem, Jan Piotr Dworeczki-Bohdanowicz, korektor Drukarni Uniwersytetu Wileńskiego,
zapomniany heraldyk (1773–1840), Wilno 1929 [odb. z Księgi Pamiątkowej ku uczczeniu 350.
rocznicy założenia Uniwersytetu Wileńskiego].
236
Idem, Ziemia nowogródzka w dobie porozbiorowej (1793–1915), Wilno 1935.
237
Idem, Egzulanci połoccy (1563–1580). Karta z dziejów ziemi połockiej, Wilno 1934 [odbitka
z „Ateneum Wileńskiego”].