ARCHEION

ARCHEION, T. CXV
WARSZAWA 2014
HENRYK NIESTRÓJ
(Warszawa)
LANDRATURA OPOLSKA PODCZAS DRUGIEJ WOJNY ŚWIATOWEJ
— ORGANIZACJA I FUNKCJONOWANIE URZĘDU
Wprowadzenie w sieci archiwów państwowych 1 z początkiem 2013 r. nowej
instrukcji kancelaryjnej było wynikiem m.in. wdrożenia systemu elektronicznego
zarządzania dokumentami (EZD) w administracji publicznej, w tym także
w archiwach 2 . Podobne działania stały się po części asumptem zmian w funkcjonowaniu
urzędów landratur w połowie XX w., gdy coraz powszechniej zaczęto
wykorzystywać nowe narzędzia pracy.
Niniejszy tekst może zatem stanowić zarówno pomoc podczas opracowania
lub korzystania z dokumentacji wytworzonej przez urzędy landratur, jak i materiał
służący do porównania obecnych uregulowań z tymi, które funkcjonowały
przed 70 laty. Interesujące będzie w szczególności przywołanie ówczesnych zasad
postępowania pracownika urzędu landrata i zestawienie ich ze znanymi dziś
każdemu urzędnikowi, a więc również archiwiście, postawami wymaganymi
przez obecny kodeks etyki służby cywilnej 3 .
Urzędy starosty, a później pruskiego i niemieckiego landrata, jako zwierzchnika
administracji powiatowej, funkcjonowały na Śląsku od wieków. Ich kompetencje
zmieniały się w zależności od struktur i systemu władzy. Geneza tych,
które istniały do 1945 r., sięga początków XIX w., a konkretnie 30 kwietnia
1
Zarządzenie nr 18 Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych z dnia 21 grudnia 2012 r.
w sprawie instrukcji kancelaryjnej, jednolitego rzeczowego wykazu akt i instrukcji w sprawie organizacji
i zakresu działania archiwów zakładowych w archiwach państwowych.
2
W 2012 r. system został wdrożony w Archiwum Państwowym w Olsztynie, zob.: EZD. Informacje
o projekcie. Partnerzy PUW i obecny stan wdrożenia EZD w administracji rządowej, dostępny na
stronie internetowej: [dostęp: 5 stycznia 2013].
3
Kodeks etyki służby cywilnej został wprowadzony Zarządzeniem nr 114 Prezesa Rady Ministrów
z dnia 11 października 2002 r. w sprawie ustanowienia Kodeksu etyki służby cywilnej
(M.P. z dnia 14 października 2002 r. nr 46, poz 683); obecnie obowiązującym aktem regulującym
zasady etyki w służbie cywilnej jest Zarządzenie nr 70 Prezesa Rady Ministrów z dnia 6 października
2011 r. w sprawie wytycznych w zakresie przestrzegania zasad służby cywilnej oraz w sprawie zasad
etyki korpusu służby cywilnej (M.P. z dnia 21 października 2011 r. nr 93, poz. 953).