ARCHEION

492 URSZULA KACPERCZYK
deracji zasad głosowania obowiązywały nadal odrębne przepisy dotyczące wyboru,
w drodze głosowania tajnego, osób do komisji rządowych. W czasie sejmu
przeprowadzono sześć tego typu głosowań.
Po przedstawieniu propozycji do głosowania głosował najpierw senat,
a później sejm. W głosowaniu nie brał udziału Stanisław August. Głosy odnotowywano
na specjalnie do tego celu przygotowywanych formularzach drukowanych.
Po głosowaniu jawnym często następowało głosowanie tajne 15 . Po
głosowaniu sporządzano krótki „protokół” z głosowania, który zawierał temat
głosowanej propozycji oraz wynik głosowania, podpisany przez marszałka
Małachowskiego. W ASCz zachowały się 63 protokoły z głosowań 16 . Wszystkie
one pochodzą z pierwszego dwulecia obrad sejmu. Zwraca uwagę fakt, że
jeśli przeprowadzano głosowanie tajne, to brakuje protokołu z przeprowadzonego
wcześniej głosowania jawnego. Od tej zasady mamy tylko dwa wyjątki
— w tych sytuacjach nie ma jednak protokołu z głosowania decydującego,
tj. tajnego 17 . W dwóch protokołach z początkowego okresu obrad sejmowych
znajduje się także podpis marszałka Sapiehy 18 , a na dwóch innych — deputowanych
do konstytucji 19 .
Formularze do głosowania senatu i izby poselskiej różnią się między sobą.
Na pierwszych umieszczono tylko nazwy urzędów senatorskich, w hierarchicznej
kolejności zasiadania w senacie, bez nazwisk osób je pełniących. Dopiero
w trakcie głosowania dopisywano przy nich nazwiska senatorów, którzy brali
udział w głosowaniu, a w odpowiedniej rubryce odnotowywano, jak głosowali.
Blankiety formularzy izby poselskiej zawierają nazwiska posłów wraz z ich
godnościami. W czasie głosowania odnotowywano na nich tylko, jak dany poseł
głosował. Formularze te sporządzono po 7 października 1788 r. i ponownie po
17 grudnia 1790 r., już po rugach poselskich. W trakcie kadencji sejmu nie aktualizowano
ich. W pełni są więc wiarygodne tylko na początku każdej kadencji
sejmu, w krótkim czasie po ich sporządzeniu i wydrukowaniu. W trakcie obrad
sejmowych następowały zmiany; posłowie przechodzili do senatu, umierali, rezygnowali
z posiadanych urzędów lub uzyskiwali wyższe godności, zmian tych
tarzy pełnili: Jan Łuszczewski, sekretarz sejmowy i konfederacji koronnej oraz Jan Ancuta, sekretarz
konfederacji litewskiej (DŁ, 1/1, s. 30); Ancuta z powodu choroby zrezygnował z urzędu; 3 sierpnia
1790 r. zastąpił go Józef Narbut (ASCz, t. 8, k. 373–373 v.); Łuszczewskiego zastąpił, po wyborze na
posła ziemi sochaczewskiej na sejmikach listopadowych w 1790 r., Antoni Siarczyński, który 22 listopada
1790 r. wykonał obowiązującą przysięgę (ASCz, t. 10, k. 114).
15
W diariuszach sejmu znajduje się kilka opisów tajnego głosowania; inaczej wyglądało głosowanie
tajne, które następowało po głosowaniu jawnym (DŁ, 1/1, s. 82), inaczej wybór deputowanych do deputacji
(DŁ, 1/2, s. 542), a jeszcze inaczej elekcja sędziów sejmowych (ASCz, t. 2, k. 445 v–6; t. 19, k. 353–3 v.).
16
ASCz, t. 12, k. 395; t. 21, k. 1d–64.
17
Głosowania z 17 lipca 1789 i 3 sierpnia 1789 r.
18
Głosowania z 3 listopada 1788 (ASCz, t. 21, k. 64) i 24 listopada 1788 r. (ASCz, t. 21, k. 61).
19
Głosowania z 12 listopada 1788 (ASCz, t. 21, k. 53) i 22 grudnia 1788 r. (ASCz, t. 21, k. 54).