ARCHEION

298 ALICJA KULECKA
nieprzychylnych państwu polskiemu. W. Studnicki interweniował w tej sprawie
także u metropolity prawosławnego w Polsce, wysyłając list opisujący niegodną
postawę biskupa Antoniusza 76 (Antoniego Marcenko). Funkcję metropolity Warszawy
i całej Polski pełnił wówczas Dionizy (Waledyński). Prostował także relację
wydrukowaną w gazecie białoruskiej „Za Swobodu” oraz posła W. Rogula 77 .
W grudniu 1925 r. wysłano kolejne pismo do MWRiOP z prośbą o kontynuację
działań w celu pozyskania gmachu pobazyliańskiego dla archiwum 78 .
Po zamachu majowym 1926 r. sytuacja polityczna uległa zmianie. Bliskiego
Narodowej Demokracji Józefa Paczkowskiego zastąpił na stanowisku dyrektora
Archiwów Państwowych Stanisław Ptaszycki. W swoim liście do Wydziału Archiwów
Państwowych W. Gizbert-Studnicki wyrażał nadzieję, że nowy dyrektor
zajmie się problemem lokalu oraz że zostanie on szczęśliwie rozwiązany 79 . Środowisko
wileńskie wiązało także duże nadzieje z osobą Józefa Piłsudskiego, demonstrującego
chętnie swoje emocjonalne związki z miastem. W liście do Stanisława
Kościałkowskiego z 30 października 1926 r. W. Gizbert-Studnicki wyrażał
przekonanie, że gabinet Piłsudskiego stanie się rządem, który „nie będzie lekceważył
spraw wschodnich” 80 . Po takim górnolotnym wprowadzeniu przedstawił
trudną sytuację lokalową archiwum wileńskiego. Traktował ją jako jedną z pozycji
w katalogu trudnych spraw wschodnich, wymagających pilnego zajęcia
się i rozwiązania. W listopadzie 1926 r. rektor Uniwersytetu Stefana Batorego
w Wilnie zażądał, by archiwum opuściło zajmowane pomieszczenia na ulicy
Uniwersyteckiej 5 i 7 81 , ponieważ rozwijająca się uczelnia potrzebowała ciągle
nowych pomieszczeń. W. Studnicki w swoim liście do wojewody wileńskiego
podkreślał, że rozumie potrzeby uniwersytetu i nie jest nimi zaskoczony. Pisał:
„Z żądaniem uniwersytetu archiwum państwowe jest zobowiązane rachować,
szczególnie odnośnie do lokalu przy ul. Uniwersyteckiej 5, gdyż umowa zawarta
dn. 27 stycznia 1921 r., kiedy senat i rektorat uniwersytetu ratował archiwalia,
wyrzucone przez władze wojskowe z Pałacu Reprezentacyjnego obowiązuje Archiwum
Państwowe w Wilnie nie tylko prawnie, ale i moralnie” 82 . W. Gizbert-
Studnicki, dążąc do poprawy sytuacji lokalowej archiwum, prowadził starania
o pozyskanie na jego siedzibę gmachu pobazyliańskiego 83 . W tym okresie nadal
istniało, zdaniem W. Gizberta-Studnickiego, niebezpieczeństwo podpalenia
76
Ibidem, k. 221–222.
77
Ibidem, k. 220.
78
Ibidem, k. 227.
79
Ibidem, k. 249.
80
Ibidem, k. 261 r. i v.
81
Ibidem, k. 269, pismo podpisał w zastępstwie rektora W. Dziewulski.
82
Ibidem, k. 273.
83
Ibidem, pismo dyrektora AP w Wilnie do wojewody wileńskiego, 18 września 1926, także
m.in. k. 256 — szkic sytuacyjny gmachu, k. 257, pisma do urzędu wojewódzkiego o przydział tego
gmachu.