ARCHEION

554 MAREK WOJTYLAK
Podobny charakter posiadają nieliczne plany z XIX w. przechowywane
w zbiorach dokumentów zespołu ksiąg i akt hipotecznych sądów w Łowiczu.
Nie wszystkie z nich są autorstwa rządowych architektów i inżynierów, ponieważ
mapy nieruchomości mogły być również wykonywane przez geometrów
zatrudnionych chociażby przy komisjach ds. włościańskich bądź budowniczych
wolno praktykujących 100 . Przykładem takiej właśnie mapy jest zamieszczony
w zbiorze dokumentów do księgi hipotecznej nieruchomości nr 189a barwny
plan sytuacyjny, wykonany w skali 1:1250, ogrodu owocowego przy ulicach
Wjazdowej i Kaczew, po byłym Zgromadzeniu Księży Misjonarzy, który został
sprzedany Nusynowi Rotszteinowi przez Rząd Gubernialny Warszawski. Plan
ten sporządził Karol Pelletier w 1870 r., już jako budowniczy emeryt, wolno
praktykujący 101 . Przy okazji warto zwrócić uwagę, iż w zbiorach dokumentów
do ksiąg hipotecznych natkniemy się na inny aspekt działalności budowniczych
powiatowych, a mianowicie na protokoły oszacowania wartości nieruchomości
sporządzane na żądanie ich właścicieli dla ubezpieczenia od ognia 102 .
Materiały ilustrujące funkcjonowanie służb budowlanych znajdziemy także
w zespole Łowickiego Zarządu Powiatowego, choć niestety odnoszą się one
zasadniczo do lat 1888–1913. Z wcześniejszego okresu zachowała się jedynie
teczka spraw dotycząca remontu kościoła popijarskiego z lat 1870–1874, zawierająca
korespondencję urzędową z raportami do Wydziału Budowlanego Rządu
Gubernialnego Warszawskiego o stanie technicznym budowli i wstępnym
kosztorysem robót 103 . Większość dokumentacji spraw budowlanych stanowi
korespondencja naczelników powiatu i raporty architektów F. Eichhorna i J. Zapolskiego
dotyczące budowy oraz naprawy dróg, mostów, studni, przepustów
i kanałów odprowadzających wodę w Łowiczu i powiecie. Inne teczki zawierają
sprawy budowy i remontów domów oraz kościołów parafialnych (św. Ducha
w Łowiczu, we wsiach Waliszew i Domaniewice oraz w osadzie Bolimów) 104 .
Projektów technicznych w aktach Zarządu Powiatu jest tylko pięć: jeden to
rysunek z 1897 r., który dotyczy budynku murowanego przy ulicy Zduńskiej,
pozostałe cztery, umieszczone w poszycie akt pozwoleń na budowę z 1913 r., to
rysunki domów drewnianych wykonane przez inżyniera architekta J. Zapolskie-
100
APW OŁ, Księgi i akta hipoteczne, sygn. 2587, k. 95, 96; sygn. 2630, k. 1; sygn. 2717, k. 5;
sygn. 2736, k. 2, 96.
101
Ibidem, sygn. 2266, k. 13; w 1869 r. Rotstein odsprzedał tę nieruchomość Józefowi Weksteinowi,
który wybudował w tym miejscu działającą nieprzerwanie do 1939 r. fabrykę naczyń kamionkowych;
M. Wojtylak, Saga rodu Weksteinów, „Łowiczanin. Kwartalnik Historyczny” 2015, nr 1, s. 19.
102
Ibidem, sygn. 2176, k. 60–61, gdzie w zbiorze dokumentów do księgi nieruchomości nr 105,
106, 107, 108 i 109 znalazł się protokół z 1849 r. oszacowania przez K. Pelletiera nieruchomości przy
ulicy Podrzecznej w Łowiczu.
103
Ibidem, ŁZP, sygn. 190.
104
Ibidem, sygn. 61, 88, 95, 98.