ARCHEION

74
BARTOSZ NOWOŻYCKI
ralnego 4 . Wówczas to Kongres przeznaczył kwotę ok. 7 mln dolarów na rozbudowę
budynków administracji federalnej, w tym na budowę siedziby Archiwum
Narodowego w Waszyngtonie. Prezydent USA Franklin Delano Roosevelt podpisał
19 czerwca 1934 r. ustawę National Archives Act, określając ramy prawne
funkcjonowania nowej instytucji federalnej 5 . Terminem The National Archives
(Archiwum Narodowe) określono w ustawie z 19 czerwca 1934 r. (National Archives
Act) nową jednostkę administracji federalnej 6 . Jej zadaniem było przechowywanie
i zabezpieczanie materiałów archiwalnych wytworzonych i otrzymanych
przez rząd i administrację federalną, które nie pozostawały w bieżącym
użytkowaniu 7 . Archiwalia te stanowiły, w rozumieniu ustawy, podstawowe
świadectwo historii kraju i jego rządu oraz społeczeństwa amerykańskiego (jego
praw i przywilejów).
Na mocy ustawy Federal Property and Administrative Services Act,
z 30 czerwca 1949 r., Archiwum Narodowe USA zostało włączone do nowo powstałego
urzędu General Services Administration 8 . W związku z nowymi obowiązkami
dotyczącymi zarządzania bieżącą dokumentacją archiwa narodowe
zostały przemianowane na National Archives and Records Service (NARS) 9 .
Na mocy ustawy z 19 października 1984 r. powstała niezależna agencja rządowa
— National Archives nad Records Administration (NARA). Instytucja ta
sprawuje nadzór nad siecią archiwów federalnych, kontroluje narastający zasób
archiwalny, kieruje polityką zarządzania dokumentacją oraz odpowiada za przekazywanie
jej do Archiwum Narodowego.
Stany Zjednoczone Ameryki Północnej nie posiadają jednolitej ustawy określającej
ramy prawne funkcjonowania archiwów narodowych. System prawny
USA opiera się na czterech źródłach: konstytucji, ustawach prawnych, przepisach
administracyjnych oraz prawie zwyczajowym (common law). Najważniej-
4
Pierwszy skonkretyzowany plan budowy centralnego archiwum w Waszyngtonie przygotował
Montgomery C. Meigs po pożarze Biura Patentowego (Patent Office) w 1877 r.; miała być to tania
i ognioodporna konstrukcja; V.C. Prudy, A Temple to Clio: The National Archives Building [w:] Guardian
of Heritage: Essays on the History of the National Archives, Waszyngton 1985, s. 17.
5
Szerzej zob.: The National Archives of the United States, „Bulletins of the National Archives”
1936, nr 1, s. 6–13.
6
R.A. Ross, The National Archives: The Formative Years, 1934–1949 [w:] Guardian of Heritage:
Essays on the History of the National Archives, Waszyngton 1985, s. 33.
7
Archiwistyka amerykańska definiowała wówczas pojęcie national archives także jako ogół dokumentacji
aktowej i nieaktowej (dawnej i współczesnej) przechowywanej przez wszystkie agencje
federalne; pojęcie to było zbliżone do współczesnego rozumienia terminu „państwowy zasób archiwalny”;
The National Archives of the United States, „Bulletins of the National Archives” 1936, nr 1,
s. 1.
8
General Services Administration; urząd powołany w 1949 r., wspierający funkcjonowanie administracji
federalnej.
9
J.G. Bradsher, The National Archives: Serving Government, the public, and Scholarship, 1950–
–1965 [w:] Guardian of Heritage: Essays on the History of the National Archives, Waszyngton 1985,
s. 51.