ARCHEION

PRZEGLĄD CZASOPISM
687
Z kolei w numerze 4 ukazała się rozmowa naczelnego redaktora pisma Siergieja
S. Siekiryńskiego z dyrektorką Rosyjskiego Państwowego Archiwum Wojskowo-Historycznego
w Moskwie Iriną O. Garkuszą (jej sylwetkę w związku
z jubileuszem pracy przedstawiono w tym numerze, s. 127–128) o wkładzie tegoż
archiwum i Rosyjskiej Akademii Nauk w zachowanie i wykorzystanie źródeł
związanych z wojną 1812 r. W zasobie tego archiwum znajduje się najstarszy
i największy zbiór archiwaliów dotyczący tej wojny (10 tys. j.a.). I.O. Garkusza
przedstawiła dzieje ich gromadzenia, prace związane z badaniem historii tego
okresu i wydawnictwami źródłowymi oraz przedsięwzięcia bieżące (wydawnictwa
historyczne i źródłowe, przewodniki, publikacja skanów źródeł, wystawy,
konferencje). Przypomniała też historię powstania terminu „Wojna Ojczyźniana”.
Taką nazwę dla okresu walki z Napoleonem zaproponował w swoich publikacjach
już w latach 1814–1816 Fiodor N. Glinka (1786–1880), rosyjski poeta
i publicysta, słowianofil i dekabrysta. Natomiast, gdy w 1944 r. Armia Czerwona
przekroczyła granice ZSRR, dostrzeżono podobieństwo wydarzeń i okres walk
1941–1945 nazwano z kolei Wielką Wojną Ojczyźnianą (nr 4, s. 74–81).
Przypomniane zostały też wydarzenia z 1962 r., tj. uroczyste obchody 150-lecia
najazdu Napoleona, w trakcie których ponownie urządzono miejsca pamięci pod
Borodino (nr 5, s. 40–44).
Z centralnymi obchodami wiązało się otwarcie 31 sierpnia 2012 r. w sali wystawienniczej
federalnych państwowych archiwów wystawy unikalnych dokumentów,
w tym z archiwów zagranicznych z lat 1812–1814 (nr 5, s. 131–131).
Zamieszczono też relacje z jednodniowej, międzyregionalnej konferencji w Samarze
na temat „Ojczyźniana Wojna 1812 roku w rosyjskiej historii i świadomości
narodowej” (nr 5, s. 129–130) oraz z wystawy pt. „Groza roku dwunastego”,
którą zorganizowano w Centralnym Archiwum Państwowym Republiki Mordowii,
a także informację o wydanym z jego inicjatywy zbiorze dokumentów związanych
z tymi wydarzeniami (nr 3, s. 136–7; nr 6, s. 131). Edycję źródeł przygotowało
też Centralne Archiwum Państwowe Republiki Udmurckiej, w tym
materiały dotyczące jeńców wojennych (recenzja w nr. 6, s. 108–110). Z kolei,
w Czelabińsku zorganizowano „ekspedycję” historyczno-oświatową szlakiem
miejscowości, w których rozegrały się zwycięskie dla wojsk rosyjskich bitwy,
począwszy od Borodino (nr 6, s. 130). Odnotowano też wydanie zbioru dokumentów
Moskwa i Wojna Ojczyźniana (nr 4, s. 135).
Zamieszczone w czasopiśmie publikacje źródłowe były jak zwykle okazją
do przedstawienia różnych wątków biograficznych. Teksty trzech obszernych
listów architekta Mikołaja W. Sułtanowa (1850–1908), wykładowcy i działacza
na rzecz ochrony zabytków, skierowane do hr. Sergiusza D. Szeremietiewa z pobytu
w 1906 r. w Sanaksarze (miejscowość w Mordowii) nawiązują do dziejów
rodziny admirała Fiodora Uszakowa (1745–1817). Sułtanow przybył tu w celu
zbadania stanu zachowania tutejszego cennego monastyru, a domniemanym autorem
ikon znajdujących się w nim był ojciec Uszakowa (nr 4, s. 101–108).