ARCHEION

320
ALICJA KULECKA
Archiwum współpracowało z wieloma instytucjami naukowymi i kulturalnymi,
m.in. z Towarzystwem Przyjaciół Nauk w Wilnie, Polskim Towarzystwem
Historycznym, Związkiem Bibliotekarzy Polskich, Towarzystwem im. Łaskiego,
Polskim Towarzystwem Krajoznawczym 206 .
Z zasobu archiwum korzystali także uczeni z innych krajów: Anglii, Belgii,
Estonii, Francji, Holandii, Litwy, Łotwy, Niemiec, Norwegii, Węgier, Włoch 207 .
Archiwum uczestniczyło w 1928 r. w „Targach wileńskich”, a w 1929 r.
w Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu 208 .
Archiwum podkreślało szeroki społeczny zasięg udostępniania, nieograniczający
się do zaspokajania potrzeb naukowych. Wśród użytkowników
znajdowały się nie tylko osoby prowadzące badania, ale również instytucje
państwowe i obywatele. W 1927 r., w publikacji poświęconej Wilnu i ziemi
wileńskiej, pisano: „Archiwum państwowe w Wilnie posiada nie tylko znaczenie
naukowe, ale służy potrzebom codziennego życia praktycznego, dając
informacje urzędom, instytucjom i osobom prywatnym. Z niektórych działów
szczególnie korzysta ludność włościańska, czerpiąc pełnymi garściami informacje,
niezbędne do legalizacji osobistych i spraw majątkowych, serwitutowych,
spadkowych itp.” 209 .
Idea pełnienia ważnych funkcji społecznych przez archiwum realizowana
była w trakcie dalszej działalności. W 1937 r. R. Mienicki podkreślił, że dzięki
prowadzonym kwerendom archiwalnym „tysiące ludzi otrzymało obywatelstwo
polskie, tysiące ustaliły po zawierusze wojennej swe prawa materialne i rodzinne,
ratując swój byt majątkowy, dziesiątki z urzędów z Rzplitej korzystały z informacji
i całych, nieraz po kilkadziesiąt stron wykazów sporządzonych przez
Archiwum” 210 .
Personel archiwum 211
Dyrektorem Archiwum Państwowego w Wilnie w okresie 1 stycznia 1923–
1931 marca 1939 r. był Wacław Gizbert-Studnicki. Urodzony w 1874 r., posiadał
wykształcenie średnie. Studiów nie ukończył, choć rozpoczynał je wielokrotnie.
Słuchał wykładów na uniwersytetach w Warszawie, Wiedniu, Lwowie,
Bazylei 212 . Cztery semestry poświęcił studiowaniu prawa, pięć — nauk humanistycznych.
Miał bogate doświadczenia w kierowaniu archiwami, choć nie po-
206
R. Mienicki, Archiwum Państwowe w Wilnie, t. 2, s. 130.
207
Ibidem, s. 127.
208
Ibidem, s. 130.
209
Archiwum Państwowe w Wilnie [w:] Wilno i Ziemia Wileńska, Dodatek specjalny „Epoki”
Wielkiego Dziennika Politycznego, Warszawa 1927, s. 14.
210
R. Mienicki, Archiwum Państwowe w Wilnie, t. 2, s. 129–130.
211
Charakterystyka personelu, zob. też: I. Mamczak-Gadkowska, Archiwa państwowe w II Rzeczypospolitej,
Poznań 2006, s. 143–144.
212
LCVA, f. 286, APWil., Ap. 1, sygn. 5, k. 52 v.